Het kan moeilijk zijn voor anderen om te begrijpen waarom iemand bij een emotioneel ongezonde of zelfs gewelddadige partner blijft. Wat heeft het te maken met “trauma binding” en verslaving aan de hormonale achtbaan die de relatie veroorzaakt?
Mensen die nog nooit een dergelijke relatie hebben gehad, begrijpen niet hoe mensen zo lang in zo’n relatie kunnen blijven. “Als iemand jou zo slecht behandelt, waarom blijf je dan?” vragen zij zich af. Dit kan schaamte bij de betrokkene veroorzaken en het nog moeilijker maken erover te praten en uit de relatie te stappen.
Voor de betrokkene kan dit een moeilijke situatie zijn, waarin je geïsoleerd en verward raakt, doordat je je eigen emoties, gedachtes en handelen niet meer op een lijn kunt krijgen.
Als je de moed hebt, ontsnap je uit de relatie, ga je in therapie, of lees je artikelen en boeken die je de kaders geven om te kunnen begrijpen wat er is gebeurd. Je verwerkt je ervaringen, zodat je daarna gezondere relaties kunt creëren.
Ongezonde relatiepatronen herhalen
Wanneer dit niet gebeurt, kan het zijn dat mensen zich niet bewust zijn dat ze een relatie hebben of hadden die ongezond is. Ze kunnen dan ook bij een volgende partner vergelijkbare patronen herhalen.
Het helpt niet mee dat we zijn geconditioneerd te geloven dat misbruik alleen maar fysiek is. En dat het alleen maar gebeurt door iemand die door en door “slecht” is. In films zien we personages die overduidelijk ‘kwaadaardig’ zijn. Ze zijn duidelijk in hun geweld, schreeuwen agressief tegen hun partners, of vermoorden ze zelfs in een vlaag van woede. Ondanks dat dit ook voorkomt, is het niet echt representatief voor het misbruik dat heel veel anderen ervaren, met een partner die op sommige momenten ook charmant, gevoelig en lief kan zijn.
Psychologisch misbruik
Psychologisch misbruik is verraderlijk en vindt vaak over langere tijd plaats, als een soort gif dat heel langzaam je psychische gezondheid beïnvloedt.
Het begint met een minachtende opmerking hier, een grensoverschrijding daar. Maar vaak wuiven codependents deze momenten weg. Ze luisteren niet naar de gevoelens en behoeftes die ze hebben. Ze maken al dan niet bewust de gevoelens en behoeftes van hun partner belangrijker dan die van hen zelf.
Narcistische mensen zijn heel goed in het doen alsof ze alles zijn waar jij naar op zoek bent. Ze bombarderen je met liefde en genegenheid. Een codependent wil graag geloven dat dit de ware zelf is van de partner. Wanneer hun masker steeds meer af begint te glijden, geloven ze dat dit “niet bij zijn/haar karakter past” en dat het hun eigen schuld is, dat ze hun partner boos hebben gemaakt.
Traumabinding, biologische gehechtheid en valse hoop
Codependents blijven in deze ongezonde relaties, deels omdat ze de genegenheid van de misbruiker proberen terug te winnen. Ze raken gehecht aan de ongezonde partner door middel van hormonen die voortdurend geactiveerd worden.
Vaak herkennen ze op onbewust niveau de onderliggende trauma’s van de partner, ofwel van zichzelf, ofwel van een hechtingsfiguur uit hun jeugd en voelt de binding “vertrouwd”. Via de ongezonde partner worden ze gespiegeld met hun eigen onverwerkte trauma’s.
Het is alleen de vraag of ze in die spiegel kijken. Of ze de realiteit onder ogen willen zien. Of ze verantwoordelijkheid voor hun innerlijke kind willen nemen. Het voelt vaak makkelijker om de realiteit te ontkennen en de valse hoop te laten winnen.
Cortisol en dopamine
Het is zoals het verslaafd raken aan een drug. Een relatie met iemand die je psychologisch misbruikt is een rollercoaster, met straf en vervolgens beloning wanneer je je “gedraagt” of aanpast aan de wensen van de ander. Dit betekent dat het lichaam door zijn eigen onrust heen gaat, met hoge niveaus van het stresshormoon cortisol, gecombineerd met dopamine wanneer er weer genegenheid wordt gegeven als beloning. Dit gaat op en neer en het lichaam raakt verslaafd. Wanneer we zoeken naar iets dat we willen, wat we ooit hadden, zoals een verbinding met iemand, spelen we een kat-en-muisspel en wordt het lichaam vervolgens echt afhankelijk van het hebben van die verbinding.
Schadelijke gevolgen voor het lichaam
Als deze hormonale rollercoaster lang duurt, vergt het zijn tol op het lichaam. Je kunt huidproblemen krijgen. Misschien heb je pijn op de borst, darmproblemen of ontwikkel je auto-immuun aandoeningen. Het lichaam kan maar een bepaalde hoeveelheid stress aan.
Codependents blijven in deze relaties ondanks de stress in hun lichaam. Want het voelen van lichamelijke sensaties is vaak uitgeschakeld door allerlei overlevingsmechanismes. Vaak is het ook niet duidelijk voor hen wat de problemen werkelijk zijn. Door middel van manipulatie, controle en afwisselend liefde of aandacht, wordt de codependent of inmiddels relatieverslaafde, in een hoek gedreven van het zichzelf de schuld geven, schaamte, wanhoop en het proberen de genegenheid terug te winnen van de persoon die hij/zij liefheeft.
Afkicken of afgedankt worden
Vaak raken relatieverslaafden zo gebonden aan hun partner, dat wanneer ze deze relaties proberen te verlaten, ze weer terugkomen. Het stoppen met de relatie kan fysieke afkickverschijnselen geven, waardoor ze liever teruggaan. Valse hoop houdt hen vast in de relatie. Sommigen proberen niet eens weg te gaan en worden pas bevrijd uit de klauwen van het misbruik, wanneer ze worden afgedankt.
Relatie met een narcist
Een relatie met een narcist heeft de neiging hetzelfde patroon te volgen: idealiseren, waardevermindering en afdanken. Op een gegeven moment zal het slachtoffer zo gebroken en leeg zijn, dat de dader niet langer een voordeel haalt uit het misbruik. Ze hebben hen gebruikt, hun vertrouwen vernietigd en ze gaan door naar een volgend slachtoffer.
De realiteit onder ogen zien en helen
Zodra de ongezonde relatie voorbij is, kan je als relatieverslaafde eindelijk beginnen met wennen aan het idee dat je werd misbruikt. Pas als je de realiteit onder ogen kunt zien, kun je eindelijk rouwen, de schade overzien en beseffen dat het gedrag van de ander niet jouw schuld was. Dat is wanneer heling kan beginnen. Pas dan kan je je ook realiseren dat je niet het doelwit was omdat je zo zwak was, maar omdat je zoveel te geven had!
Ook kan er dan ruimte komen om te reflecteren op waarom je zo vatbaar was voor deze ongezonde relatie. Wat heeft het te maken met je eigen onverwerkte trauma’s of verstrikkingen met trauma’s van belangrijke hechtingsfiguren?
Gezonde zelfliefde en een gelijkwaardige relatie
Als je los komt van de relatie, kan er ruimte komen om oude pijn te verwerken, te helen en zelfliefde op te bouwen. Zodat je bij een volgende partner jezelf niet meer zo verliest, maar je vanuit liefde voor jezelf een relatie aangaat met een partner, die ook een gezonde zelfliefde heeft. Dat kan het begin zijn van het laten groeien van een gezonde en gelijkwaardige relatie.
De online training Doorbreek je codependentiepatronen geeft veel oefeningen, oprachten en tools om inzicht te krijgen in waar jouw ongezonde relatiepatronen vandaan komen en vooral ook hoe je ze kan leren doorbreken.
wil jij leren hoe je codependentie patronen kunt doorbreken?
Volg een therapeutisch traject bij Sarah Hofman in Enkhuizen of doorbreek je ongezonde relatiepatronen tijdens een therapieweek op Samos.
Werk je liever in je eigen omgeving en op je eigen tempo aan je proces, doe dan de online training “Doorbreek je codependentie patronen.”
Sarah, zo goed beschreven dit. De valkuil waarin je getrokken wordt. Net als drijfzand bijna. Vraag me af hoe lang “genezing” duurt. Ben al 9 jaar weg bij die narcist. Daarna nog ongezonde relatie gehad. Ik zie het waarom, mijn rol enz. Ik blijf gevoelig voor complimenten van emotioneel onbereikbare mannen. Doe er verder niks mee. Zou fijn zijn een gezond gehechte man tegen te komen. Ik blijf vertrouwen
Idd ik herken mij er enorm in .
Was altijd op zoek naar wat ik misdaan had.ruzies uit het niets.
Medelijden met haar
Woede uitbarstingen tot zelfs klappen in gezicht terwijl ik met de wagen reed.
Maar soms ook zo enorm lief.
Na 7 jaar eindelijk gestopt nu.
Maar zou idd nog steeds weer terug gaan , als een drugverslaving.
Zie nu wel in dat het niet allemaal aan mij ligt.
Wat helder beschrijf jij deze processen die zich op verschillende lagen afspelen!
Het geeft me meer inzicht hoe moeilijk het is deze relaties te verbreken, waardoor ik nog meer begrip krijg.
Hallo Sarah,
Hallo Sarah ,
Bedankt voor de heldere uitleg.
Wat mij is opgevallen dat er niet voldoende kennis is bij instanties.
Hierdoor wordt een “slachtoffer” nogmaals getraumatiseerd omdat de instantie de rol overneemt van de “dader”.
De instantie( denk daarbij bijvoorbeeld aan Raad voor de Kinderbescherming en andere jeugd beschermende instanties) is daarbij gevoelig voor de manipulerende houding van de dader en gaat hierin mee.
Helaas worden er dan ook nog eens kinderen slachtoffer van deze instanties. Zo blijft het patroon zich herhalen.
Kennis bij professionals is noodzakelijk.
klopt Patricia, daarom geef ik ook een training aan professionals 🙂
Jouw artikel heeft me de ogen geopend, nu gestart om uit deze relatie te komen. Bedankt dat je het geschreven hebt.