Lijkt het alsof je steeds dezelfde disfunctionele relatiepatronen herhaalt, ook al raak je gefrustreerd en gekwetst? Waarom komen sommige mensen in de ene codependente relatie na de andere terecht? Waarom herhaalt iemand met een emotioneel afstandelijke moeder of vader hetzelfde patroon met zijn/haar eigen kinderen? Waarom trouwen zoveel volwassen kinderen van alcoholisten ook weer met alcoholisten? En waarom is de kans groter dat mensen die zijn opgegroeid in gewelddadige gezinnen deze patronen herhalen als misbruikers, of slachtoffers van misbruik?

Oppervlakkig gezien lijkt dit niet logisch. Niemand die opgroeide in een disfunctioneel gezin, of die getraumatiseerd is, wil deze patronen herhalen. En toch gebeurt het…

Waarom herhalen we destructieve patronen?

Er zijn verschillende factoren die bijdragen aan onze neiging om destructieve gedragspatronen te herhalen:

Het is bekend en vertrouwd

Hoewel we weten dat het disfunctioneel is en niet goed voor ons werkt, herhalen we gedrag, omdat het vertrouwd aanvoelt en we weten wat we kunnen verwachten. We kiezen liever het bekende boven het onbekende, simpelweg omdat het gemakkelijker voor ons is.

Dit is wat we hebben geleerd

De overlevingsstrategieën om er mee om te gaan en de gedragspatronen die we in de kindertijd hebben geleerd, raken diep verankerd, omdat we ze leerden toen we kwetsbaar waren en onze hersenen niet volledig ontwikkeld waren. En na jaren zijn ze moeilijk te veranderen. We voeren het automatisch uit, zonder na te denken, alsof we in een trance zijn.

We herhalen onze trauma’s in een onbewuste poging om het de baas te worden

Als je je als kind afgewezen, onbemind of machteloos voelde, kun je ervaringen en relaties – waarin je je op dezelfde manier voelt – opnieuw creëren, in een onbewuste poging om de uitkomst te veranderen. In de hoop nu wel acceptatie of liefde van iemand te krijgen, of om nu wel controle te voelen. Maar omdat we onbewust de neiging hebben om partners en vrienden te kiezen die ons behandelen zoals onze ouders deden, wordt het heel moeilijk om ander gedrag te kiezen. Omdat de ander vaak net zo reageert als onze ouder, blijven we onze rol spelen, zoals we altijd hebben gedaan waardoor we dezelfde uitkomst herhalen, in plaats van een andere.

We denken dat we het verdienen

Getraumatiseerde kinderen kregen vaak te horen dat ze slecht zijn en het verdienen om misbruikt te worden, of dat ze de reden zijn dat vader drinkt, of dat het gezin zoveel problemen heeft. En zelfs als we niet direct de schuld krijgen, is het misschien indirect en internaliseren we de schaamte van onze familie en geven we onszelf de schuld. We creeren een negatieve innerlijke criticus die dezelfde boodschappen geeft als onze omgeving heeft gedaan. Ons zelfrespect is aangetast, dus we geloven dat we emotionele pijn, misbruik, mislukte relaties en schaamte verdienen als we volwassen zijn.

Trauma herhaalt zich als het niet verwerkt wordt

Helaas worden disfunctionele relatiepatronen aangeleerd en van generatie op generatie doorgegeven. En we zullen ze waarschijnlijk herhalen totdat we het onderliggende trauma helen en ons geliefd en waardig genoeg voelen om met respect en vriendelijkheid behandeld te worden. 

We herhalen disfunctionele relatiedynamieken omdat ze bekend zijn. Zelfs als je weet dat het ongezond is, is het moeilijk te veranderen. Het is altijd gemakkelijker om te blijven doen wat je altijd hebt gedaan, dan om nieuwe vaardigheden te leren en toe te passen. Dit geldt vooral in stressvolle situaties. Wanneer je zenuwstelsel overweldigd is, het voelt alsof je geen controle over je emoties hebt en je lichaam wordt overspoeld met adrenaline, is het buitengewoon uitdagend om je op een andere manier te gedragen.

De neuronen in je hersenen zullen sterkere, efficiëntere en meer bekende paden creëren naarmate je meer over iets nadenkt, of iets doet. We hebben dit allemaal meegemaakt als we een vaardigheid oefenen. Hoe meer je bijvoorbeeld oefent met het gooien van een basketbal, hoe makkelijker het wordt om te scoren. De hersenen leggen ook verbanden tussen onze gevoelens en specifieke situaties, mensen of plaatsen. De geur van citroen kan je bijvoorbeeld terugbrengen naar het huis van je oma, als haar ijverige gebruik van citroenreiniger een zenuwbaan of een sterke associatie in je geest tussen haar en citroen creëerde. Evenzo herhalen we onaangepaste patronen (van denken en gedrag) omdat deze breinpaden het sterkst zijn.

Als je als kind werd misbruikt of verwaarloosd, werden de neurale paden voor die relatiepatronen versterkt en raakten je hersenen eraan gewend. Dus je zoekt waarschijnlijk relaties met een soortgelijk patroon, zonder het zelf te beseffen.

Kinderen moeten zich veilig voelen. Ze hebben ouders nodig die attent zijn en inspelen op hun behoeften. En kinderen hebben voorspelbaarheid nodig. In disfunctionele gezinnen ontbreken deze dingen vaak. Als gevolg daarvan zijn kinderen vaak gespannen, angstig en bang; ze voelen zich niet veilig. We leren bijvoorbeeld hiermee omgaan door te proberen andere mensen en situaties te beheersen of te controleren, zodat we een gevoel van veiligheid kunnen herwinnen.

Wanneer we disfunctionele relatiepatronen uit ons verleden recreëren, proberen we onbewust deze ervaringen opnieuw mee te maken, zodat we het gevoel hebben dat we dit keer controle hebben, zodat we kunnen repareren wat we als kinderen niet konden oplossen. We denken (nogmaals, dit is meestal onbewust) dat we deze keer, als we lief of perfect zullen zijn, niet dezelfde fouten zullen maken en zo het misbruik, of de afwijzing, die we als kinderen hebben geleden, zullen vermijden. Helaas werkt het niet zo en zullen de herhalende patronen nog dieper ingesleten worden.

Oude patronen doorbreken

We kunnen oude patronen doorbreken, maar hoe vaker je iets gedaan, gevoeld of gedacht hebt, hoe sterker die neurale verbindingen in onze hersenen zijn en hoe moeilijker ze te doorbreken zijn. We zullen nieuwe neurale verbindingen moeten vormen, zodat nieuwe gedachten en gedragingen de norm worden. Wanneer je ervoor kiest om anders te reageren of anders te denken, creëer je nieuwe neurale paden en met herhaling zullen dit de favoriete en comfortabele manieren van handelen en denken worden.

Hier zijn enkele manieren om je oude patronen te veranderen:

Word je meer bewust van de relatiepatronen in je gezin van herkomst

Dit waren de modellen voor al je toekomstige relaties. Misschien vind je het nuttig om over relatiedynamiek te lezen, over je jeugdervaringen te schrijven, of met een therapeut te praten die je kan helpen meer bewust te worden van de onuitgesproken regels en rollen van je gezin.

Reflecteer op je eigen gedrag

Het is ook belangrijk om je bewust te zijn van je gedachten, gevoelens en gedragingen en de rol die jij speelt in je disfunctionele relaties te begrijpen. Uiteindelijk ben je verantwoordelijk voor je eigen acties en leer je gezondere manieren om problemen op te lossen, aan je behoeften te voldoen en met stress om te gaan.

Genees de onderliggende traumawonden

Disfunctionele relaties komen voort uit verlating, afwijzing, schaamte en andere pijnlijke en traumatische ervaringen. Je moet leren je waardig en geliefd te voelen om gezonde, stabiele, liefdevolle relaties te vinden. Totdat je emotionele wonden en onvervulde behoeften zijn geheeld, blijf je genezing zoeken bij partners die niet in staat zijn om je geliefd of beminnelijk te laten voelen. De hulp van een therapeut met ervaring in traumaverwerking en goede kennis van codependentie is een essentieel onderdeel van genezing.

Leer en oefen nieuwe vaardigheden

Om onze relatiepatronen te veranderen, moeten we ook ons ​​gedrag veranderen. Dit kan het leren van effectievere communicatieve vaardigheden zijn, hoe we onze emoties beter kunnen reguleren en het consequent oefenen van zelfzorg. 

Wees lief voor jezelf

Het doorvoeren van ingrijpende veranderingen vraagt veel van je. Realistisch gezien verander je lang bestaande patronen niet in een keer. Wees dus voorzichtig en geduldig met jezelf terwijl je langzaam veranderingen aanbrengt, nieuwe vaardigheden leert, nieuwe inzichten zoekt en leert en groeit. Waar je ook bent op je reis naar genezing en het creëren van nieuwe relatiepatronen, er is hoop. Verandering is zeker mogelijk. Zelfliefde is daarbij een belangrijke sleutel!

Wees de ouder voor jezelf die je nooit hebt gehad

Vraag jezelf af wat je nodig had als kind. Welke woorden, welke hulp, welke manier van zijn was er niet voor jou, maar had essentiële veranderingen kunnen maken in jouw ontwikkeling? Kijk of je dat alsnog aan jezelf kunt geven, of schakel daarbij de hulp in die je nodig had of hebt.

Je kunt het verleden niet veranderen, maar je kunt wel verantwoordelijkheid nemen voor de manier waarop je vanaf nu met je innerlijke kind wilt omgaan. Je innerlijke kind zit nog steeds binnen in jou met al die pijnlijke gevoelens die zo vaak in het heden getriggerd blijven worden in je huidige relaties. Wil jij je innerlijke kind alsnog helpen opgroeien op een emotioneel gezonde manier? De schrijfoefeningen in het emotiedagboek “Ik hou van mij” zijn daarbij een hulpmiddel of de oefeningen, visualisaties en opdrachten in de online training Doorbreek je Codependentie patronen.