Wanneer we opgroeien met trauma, leren we overleven met overlevingsmechanismes. Deze overlevingsstrategieën zijn behulpzaam wanneer we kind zijn. Ze helpen om pijnlijke ervaringen niet te voelen en dat is helpend, omdat we op dat moment nog te klein zijn om dergelijke overweldigende ervaringen te verwerken.

Jezelf verliezen

Maar als we volwassen zijn en we leven nog steeds vanuit onze mechanismen, houdt dit ons tegen. Je overlevingsmechanismes kunnen je weerhouden te zijn wie je echt bent en ze houden je tegen je volledige potentieel te bereiken.

We worden innerlijk vaak ongeduldig en boos op onszelf als gevolg van deze sabotage. Het lijkt alsof niets mogelijk lijkt en we niet het leven kunnen leiden dat we willen.

Maar als we met wat meer compassie kunnen kijken naar deze saboterende manieren en begrip krijgen voor het ontwikkelen van deze overlevingsmechanismes, zullen we ook in staat zijn om ze te veranderen.

Veel voorkomende overlevingsmechanismes:

Onzichtbaar zijn

Als we langdurig trauma ervaren in de kindertijd, leren we dat aandacht onveilig kan zijn. We leren dat we minder pijn ervaren als we onszelf niet laten zien. Dit kan zo voelen in een onveilige thuissituatie, maar het wordt vaak versterkt door pestkoppen in de buitenwereld.

Hoe minder we in staat zijn om grenzen te stellen voor anderen (en als we klein zijn, zijn we daar nog niet goed toe in staat) hoe beter het is om onzichtbaar te zijn. Het wordt een manier van overleven tegen het misbruik dat we ervaren.

Maar wanneer we volwassen zijn zorgt dezelfde onzichtbaarheid er bijvoorbeeld voor dat we worden overgeslagen bij loonsverhogingen en promoties. Het zorgt ervoor dat we moeite hebben om gezonde connecties met anderen te maken. En als je jezelf  op de markt wilt zetten als ondernemer, zal dit voortdurend worden ondermijnd door je eigen mechanismes.

Perfectionisme

In een ongezonde gezinssituatie wordt vaak veel meer verantwoordelijkheid gegeven dan een kind aankan. We kunnen worden gevraagd of we nemen zelf vanuit loyaliteit naar een ouder die de verantwoordelijkheid niet neemt of kan nemen, verantwoordelijkheden op ons die niet passend zijn bij de leeftijd. Dit noemen we ‘parentificatie’.

Het probleem is dat er van ons verwacht wordt dat we deze dingen doen zoals een volwassene dat zou doen. Fouten zijn onveilig. Een fout kan uitschelden, straf of andere onveiligheid met zich meebrengen. Dus we leren om het perfect te doen of helemaal niet.  Wanneer we volwassen zijn kan dit verlamming veroorzaken wanneer we proberen om iets te doen waarbij we alleen kunnen leren door middel van het maken van fouten. En dat geldt nu eenmaal voor de meeste dingen die we moeten leren…

Pleasen en aanpassen

Het kan heel onveilig zijn ​​om “nee” te zeggen in een disfunctioneel gezin. Het uiten van je behoeften is geen optie als je opgroeide met emotionele verwaarlozing of ander emotioneel misbruik.

Om te overleven heb je geleerd om te doen wat je werd verteld. Je vroeg niet om wat je nodig had. Je uitte niet hoe je je voelde. Je deed de taken die je moest doen en ging gewoon door.

Grenzen werden niet gerespecteerd. Je dacht misschien dat het beter zou worden als je volwassen zou zijn, maar zonder vaardigheden in grenzen stellen, zetten de patronen zich voort. We komen dan vaak in relaties terecht met mensen die onze behoeften niet respecteren, simpelweg omdat we dat gewend zijn.

Controle

Wanneer we opgroeien in onvoorspelbare omgevingen met onbetrouwbare mensen, zullen we doen wat nodig is om controle over onze omgeving te krijgen. We zijn vaak wanhopig op zoek naar een schijnveiligheid door middel van voorspelbaarheid.

We zullen waakzaam zijn om dat gevoel van veiligheid terug in ons leven te krijgen. Als we denken te weten wat er allemaal gaat gebeuren en de volgende stappen van onze misbruikers kunnen voorspellen, kunnen we misschien in staat zijn om ons misbruik te dwarsbomen, of te voorkomen.

Maar als we opgroeien, kunnen we onszelf uitputten met voortdurende waakzaamheid en controle. We hoeven niet langer elke beweging van elke persoon te volgen, of alles te voorspellen wat fout zal gaan.

We hebben nu de macht om grenzen te stellen en effectief om te gaan met tegenslagen van het leven. Maar we weten het misschien nog niet. Onze overlevingsmechanismen vertrouwen op het voorspellen van wat er gaat gebeuren en het is moeilijk om dat uit te zetten.

Onverschilligheid en vermijding

In een traumatische jeugd worden we vaak vernederd of belachelijk gemaakt door anderen. Als we van iets of iemand houden en we spreken onze vreugde hierover uit, werd het door anderen belachelijk gemaakt.

We hebben misschien op jonge leeftijd geleerd om ons niet in te zetten voor wat we wilden. En als er iets gebeurde wat we wel wilden, hebben we misschien geleerd om blijdschap hierover of hechting hieraan niet te uiten.

Wij deden dit omdat we het wilden houden, maar wanneer je volwassen bent werkt dit averechts. Als we ons niet volledig inzetten voor wat we willen, zullen we het waarschijnlijk niet krijgen of houden. Onze angst om een gebroken hart te ervaren houdt datgene wat we willen houden op afstand.

Saboterend gedrag van je overlevingsmechanismes stopzetten

Als je dit saboterende gedrag in je eigen leven herkent, stop jezelf dan, voordat je overgaat op zelfhaat. Neem even de tijd om je zelfsabotage als overlevingsstrategie te zien. Deze mechanismes hielden je ooit in leven! Je overlevingsmechanismes hebben je ervan weerhouden om te bezwijken onder de immense druk van langdurig trauma.

Ja, je zult ze moeten veranderen als je een gelukkig en emotioneel gezond leven wilt leiden. Maar dit zal niet lukken zonder jouw erkenning van alles wat ze voor je deden. Geef je mechanismes daarom de warme en begripvolle reactie die ze nodig hebben.

Als je je overlevingsdelen kunt erkennen, kun je ook met ze omgaan. Als jij vervolgens de regie weer kunt nemen in plaats van je te laten leiden door je overlevingsmechanismen, zul je in staat zijn, met vallen en opstaan, deze patronen te doorbreken. 

Wil je leren hoe je dit doet en meer tools en oefeningen krijgen om je overlevingsmechanismes effectief te doorbreken? Doe dan de online training Doorbreek je codependentie patronen.