Je kunt mensen niet dwingen jouw grenzen te respecteren. Helaas hebben mensen, die manipulatief zijn en zelf een lage eigenwaarde hebben, de neiging om herhaaldelijk persoonlijke grenzen te overschrijden. Wat kun je doen wanneer iemand deze herhaaldelijk overschrijd? Er is helaas geen eenduidig antwoord. Laten we eerst een paar vragen beantwoorden:

Wie overschrijdt jouw grenzen?

De aard, de impact en de nabijheid van de relatie maken een verschil. Jouw reactie op je moeder zal anders zijn dan je reactie op je baas. Die weer anders zullen zijn dan jouw reactie op je buurman of een kennis.

Is de grensoverschrijder bereid om te veranderen?

Is hij/zij bereid om er samen met jou aan te werken om de relatie te verbeteren? Is hij/zij bereid in therapie te gaan? Is hij/zij gevoelig voor jouw behoeften of gevoelens? Zo nee, dan is de kans erg klein dat het grensoverschrijdende gedrag zal veranderen.

Hoe lang is dit al aan de gang?

Gedragspatronen die al lang aanwezig zijn, zijn moeilijker te veranderen. Maar het is zeker mogelijk wanneer iemand gemotiveerd is en de verantwoordelijkheid neemt om aan zichzelf te werken.

Is de grensoverschrijder fysiek agressief geweest?

Veiligheid staat voorop. Als de persoon die jouw grenzen overschrijdt gewelddadig is geweest of met geweld heeft gedreigd, adviseer ik je ten zeerste hulp te vragen aan ondersteunende mensen, professionals en/of de politie.

Ben je minderjarig?

Als je een kind bent, moet je een volwassene om hulp vragen die je vertrouwt. Vraag hulp aan een volwassene op school of een ouder van een vriend(in), bel een hulplijn, of doe een melding via www.vooreenveiligthuis.nl Je hoeft dit niet alleen te doen!

Stel je echt heldere, consistente grenzen?

In mijn ervaring neigen mensen ernaar de sterkte van hun grenzen te overschatten. Het is begrijpelijk dat je je soms terugtrekt, je moe voelt, overweldigd of bang bent en je grenzen hierdoor niet vasthoudt. Net als het stellen van regels voor kinderen, werken grenzen niet wanneer ze alleen af en toe worden afgedwongen. Grenzen moeten vooral duidelijk en consistent zijn, wanneer je te maken hebt met iemand die jou niet respecteert. Zo’n persoon is op zoek naar de ‘gaten’ in je grenzen en gebruikt ze tegen je. Dus zorg ervoor dat je hem/haar assertief en duidelijk vertelt dat dit gedrag niet ok is en houd je vooral aan de consequenties.

Ik zeg deze dingen niet om je beschaamd of slecht over jezelf te laten voelen, als je grenzen niet consistent zijn. Dit zijn de gebruikelijke moeilijkheden bij het stellen van de grenzen. Ik hoop je te helpen meer bewust te worden van de dingen die jij kunt aansturen (namelijk jezelf). Zelfbewustzijn maakt je krachtig. Als je herkent waar je ‘een uitglijder’ maakt, kun je jezelf mededogen bieden, maar ook verantwoordelijk zijn.

Wat als iemand je grenzen blijft overschrijden?

Blijf sterke, consistente grenzen stellen

Ik weet dat dit duidelijk en overbodig is. Echter, dit is het deel dat je zelf onder controle hebt. Je hebt geen controle over hoe mensen op jou reageren en je kunt mensen niet dwingen je grenzen te respecteren.

Schrijf het op

Noteer de grensoverschrijdingen en jouw reacties. Dit zal je helpen om te controleren of je zwakke plekken hebt in je grenzen. Als je merkt dat je niet consequent gezonde grenzen stelt, maak aanpassingen. En als je zeer consequent bent, zal het opschrijven je helpen beslissingen te nemen over of je deze schendingen kunt accepteren of niet.

Wees duidelijk voor jezelf wat je wel wilt accepteren en wat niet

Mensen hebben soms de neiging om een grens in hun gedachten te stellen en dan toe te laten dat deze wordt overschreden of gedeeltelijk wordt overschreden. Ik kende bijvoorbeeld een vrouw die jaren eerder tegen zichzelf had gezegd dat ze het niet meer zou tolereren dat haar man dronken thuiskomt en tegen haar vloekt. Haar man kwam meerdere malen per week dronken thuis, vloekte regelmatig tegen haar in het bijzijn van hun kinderen en hij had haar een keer geslagen. Dit is veel meer dan wat ze dacht dat ze zou ‘pikken’. Het helpt om je grenzen op te schrijven en/of ze hardop tegen een ondersteunend persoon te zeggen en ze niet alleen je hoofd te bedenken. Die persoon kan je helpen er trouw aan te blijven.

Sommige mensen zullen je grenzen niet respecteren, ongeacht wat je doet 

Dit is een moeilijke waarheid om te aanvaarden, omdat we graag in staat zouden willen zijn om mensen te dwingen onze grenzen te respecteren. Ik weet dat het teleurstellend is om te beseffen dat je misschien een moeilijk besluit moet nemen over of je door wilt gaan met een relatie met een persoon die je grenzen niet respecteert. Maar je kunt andermans gedrag niet veranderen. Je kunt ervoor kiezen het te accepteren, of je kunt kiezen diegene los te laten.

Losmaken van het resultaat

Een manier om los te komen van een narcistisch persoon is te stoppen op dezelfde oude manieren te reageren. Sommige mensen schenden opzettelijk grenzen om je te kwetsen, een reactie van je te krijgen en controle uit te oefenen. Ga niet in dezelfde oude discussies met deze mensen. Je kunt ervoor kiezen hun opmerkingen te negeren of weg te lopen. Hiermee neem je je eigen macht terug.

Besluit het contact te beperken of verbreek het contact

Als je oom je ongemakkelijk laat voelen door te dichtbij te komen en seksueel getinte opmerkingen te maken, kun je beslissen om geen familiebijeenkomsten bij te wonen in zijn huis, of wel deel te nemen maar niet alleen met hem te zijn, of vermijden hem ooit weer te zien. Jij hebt keuzes.

Bijzondere uitdagingen:

Je woont samen met de schender van de grens

Stel je voor dat je samen met de schender van je grenzen in een huis woont en het op dit moment geen mogelijkheid is dat je kunt verhuizen. Je kunt dan zo veel mogelijk uit het huis blijven (bijv. studeren in de bibliotheek of in het koffietentje, laat thuiskomen en vroeg vertrekken). Vraag vrienden of je het weekend bij hun door kunt brengen. Neem een tweede baantje en spaar geld zodat je kunt verhuizen. Geen van deze keuzes lijken ideaal, maar vertrouw op je instinct en doe wat het beste voor je is.

De grensoverschrijder heeft een gezaghebbende positie

Dit is misschien wel de moeilijkste situatie van allemaal. Het kan extra onveilig zijn wanneer een ouder, leraar, baas, politieagent, of wie dan ook met gezag, jouw grenzen overschrijdt. Overweeg alsjeblieft of het zou helpen om iemand anders te betrekken (misschien de leidinggevende van deze persoon). Ik realiseer me dat het leven ingewikkeld is en dat het doen van deze dingen het soms erger maakt, zeker op de korte termijn. Jij moet, nogmaals, enkele moeilijke beslissingen nemen over of je van deze persoon kunt wegblijven, het contact beperken, of voorkomen om alleen met hem/haar te zijn.

Anderen voeren druk op je uit om te blijven, of je gevoelens of de schade die jij hebt ervaren te minimaliseren.

Wanneer je besluit dat je veranderingen aan moet brengen aan een relatie, als gevolg van schendingen van grenzen, zal niet iedereen ondersteunend zijn. Dit is niet de tijd om een ‘pleaser’ te zijn. Het is niet gezond in contact te blijven met iemand die jou kwetst, om ervoor te zorgen dat iemand anders gelukkig is.

Blijf niet bij oom John werken omdat je vader zegt dat je overdrijft en dat “dat gewoon is hoe Johnny is”. Misschien heeft je vader een prima respectvolle en plezierige relatie met oom John. Of misschien is hij zich totaal niet bewust van hoe oom John jou behandelt. Er zijn oneindig veel redenen voor jouw vader om dit te zeggen. Het punt is, het maakt niet uit. Jij voelt je ongemakkelijk en je moet dat gevoel van jouzelf respecteren. Begin met zelf respect te hebben voor je eigen grenzen.

Je houdt van of geeft om de grensoverschrijder

Vaak is de grensoverschrijder een ouder of echtgenoot, of iemand anders waar je om geeft. Natuurlijk is het veel makkelijker je los te maken of weg te lopen van iemand waar je niet veel van houdt. Maar het is niet gezond om meer van iemand anders te houden dan van jezelf!

Grenzen stellen is een vorm van zelfliefde en zelfrespect. Als je geen liefde en respect hebt voor jezelf, zullen anderen dat ook niet hebben. Je kunt je geliefde vragen samen met jou deel te nemen aan een proces van verandering zoals relatietherapie, naar een supportgroep te gaan, of een boek te lezen over grenzen. Als ze weigeren of niet doorzetten, geven ze aan dat ze niet van plan zijn te veranderen.

Je wordt wederom geconfronteerd met het moeten beslissen of het gezond voor je is om de relatie voort te zetten zoals deze is, of aanpassingen te maken. Ik had een client die hield van zijn ouder wordende moeder, maar ze maakte verbaal misbruik van hem en was opdringerig met haar vragen. Ze bekritiseerde alles wat haar zoon deed om haar te helpen. Hij kon het niet verdragen om haar uit zijn leven bannen, maar hij was ongelukkig voor, tijdens en na elk bezoek. Zijn manier om ermee om te gaan was iemand inhuren om haar te helpen met haar dagelijkse zorg en zijn bezoeken te beperken tot eenmaal per maand. Elke keer als zijn moeder hem begon te bekritiseren, vertelde hij haar dat ze kritisch en kwetsend was en kapte het bezoek af. Dit was de beste oplossing die hij kon bedenken.

Omgaan met iemand die herhaaldelijk je grenzen schendt gaat over het identificeren van jouw keuzes, het kiezen van de beste optie (geen een is mogelijk ideaal). Het respecteren van jezelf en het vertrouwen op je intuïtie. Helaas is er geen eenvoudige oplossing. Het stellen van grenzen betekent soms dat anderen boos of beledigd zullen zijn door jouw keuzes en soms kun je niet doorgaan met hen in je leven te hebben.

Mocht je het zelf te moeilijk vinden om grenzen te stellen en jouw gevoelens en behoeftes voor die van een ander te laten gaan, zoek dan hulp bij een goede therapeut, die jou helpt in het proces van grenzen stellen en die jou begeleidt in het aangaan van het oncomfortabele gevoel dat een patroon doorbreken met zich meebrengt.