Schuld en schaamte zijn belangrijke emoties die onder codependentie patronen liggen en die codependentie juist in stand houden. Schaamte geeft je het gevoel dat je verkeerd, slecht, onbelangrijk en onwaardig bent. Schuld verwijst naar een gevoel en/of overtuiging, dat je gedrag onjuist of slecht is. Schaamte tast je gevoel van eigenwaarde aan. Als je schaamte over jezelf ervaart is het ook een enorme belemmering om hulp te vragen.
Waar komt codependente schaamte vandaan?
Codependente schaamte komt meestal voort uit de kindertijd. Mensen met codependente schaamte zijn vaak opgegroeid in een omgeving, waar ze op een of andere manier het gevoel kregen dat ze slecht zijn of dat er iets mis met ze is. Dat ze het verdienen gekwetst te worden. Of dat het aan hunzelf te wijten is dat ze slecht behandeld of verwaarloosd worden.
Kinderen geven zichzelf vaak de schuld voor de tekortkomingen van hun ouders, leraren of klasgenoten, of voor het feit dat ze mishandeld of genegeerd worden. “Het is mijn schuld” is de eenvoudigste manier voor hun jonge hersenen om te kunnen omgaan met een verwarrende en angstige situatie. Helaas blijf je deze gevoelens van “niet goed genoeg zijn of onvolwaardig zijn” met je meedragen.
Als volwassenen geven we onszelf de schuld van de slechte dingen die gebeuren, omdat we ons toch al gebrekkig voelen. Je hebt geen controle over deze dingen. Maar omdat je toch al gelooft dat er iets mis met je is, zal je deze ervaringen zien als bewijs van je tekortkomingen.
De kans is aanwezig dat je ook hebt ervaren dat anderen je veroordelen op basis van jouw ervaringen of keuzes. Het is erg makkelijk voor anderen om te zeggen, “Waarom blijf je bij hem of haar? Je weet toch nu wel dat hij/zij niet goed voor je is?”. Wanneer het delen van je ervaringen en gevoelens tot gevolg heeft dat je je veroordeeld voelt, ga je vanzelf stoppen met delen.
Wat veroorzaakt je schaamtegevoel?
De eerste stap in het doorbreken van patronen is bewustzijn. In een poging om onszelf te beschermen, hebben we de neiging om herinneringen, gedachten en gevoelens van schaamte weg te duwen. Je kunt een algeheel gevoel van waardeloosheid hebben, zonder een duidelijk inzicht te hebben door wie of wat deze gevoelens veroorzaakt worden. Wanneer je weet wat je schaamtegevoel veroorzaakt, kan het je helpen deze gevoelens of overtuigingen het hoofd te bieden.
Ervaar je schaamte voor je lichaam, je werk, je relatie, je omgeving, hoeveel je verdient, of over je echtscheiding?
Het kan nuttig zijn om samen te werken met een therapeut en de pijnlijke gebeurtenissen te identificeren, die gekoppeld zijn aan je schaamte. Een therapeut kan je helpen bij het verkennen van je schuldgevoel en of de overtuiging dat je verkeerd, slecht of onwaardig bent, wel juist zijn. Ook kan de therapeut je helpen de traumatische voorvallen die schuld en schaamte veroorzaakt hebben, te verwerken. Hierdoor kun je liefdevoller en realistischer naar jezelf leren kijken.
Jezelf verstoppen
Wanneer we veroordeeld worden (door onszelf of door anderen), hebben we de neiging te stoppen met praten over onze gevoelens en ervaringen. We gaan ze kleiner maken, ontkennen, weglaten of erover liegen. Daarmee blijft de schaamte in stand. Ons ware zelf verstoppen maakt ons eenzaam en het maakt dat we onszelf verliezen. Om schaamte te verminderen, heb je het nodig te leren trouw aan jezelf te zijn en een leven te leiden volgens jouw gevoelens, behoeftes, waarden en overtuigingen.
Begin ermee om eerlijk tegen jezelf te zijn. En omarm je eerlijkheid met mededogen. Probeer van jezelf en je innerlijke kind te houden en jezelf te accepteren, wanneer je je schaamt of onwaardig voelt, door middel van tedere, zorgzame woorden en daden.
Affirmaties bij schaamtegevoelens
Je kunt de volgende affirmaties gebruiken als een liefdevolle manier om je schaamte te verminderen: zoek een rustige, comfortabele plek om te zitten. Sluit je ogen als je je comfortabel voelt. Adem langzaam en diep in en adem vier tellen uit. Herhaal dit. Als je ontspannen en langzaam ademt, zeg dan tegen jezelf:
Ik mag er zijn.
Ik mag fouten maken.
Ik ben helemaal goed zoals ik ben.
Ik accepteer mezelf.
Het is ok om verdrietig, bang of boos te zijn, of welke andere emotie dan ook te voelen.
Ik ben lief en goed, precies zoals ik ben.
Ik kan mijzelf waarderen.
Ik ben verantwoordelijk voor mijn eigen geluk.
Ik weet in mijn hart dat ik goed genoeg ben.
Mijn worstelingen en imperfecties horen bij mijn levenspad, waarvan ik leer.
Ik zal blijven groeien vanuit zelfacceptatie.
Ik zal van mezelf houden met mededogen.
Ik ben goed en lief, precies zoals ik vandaag ben.
Ik mag er zijn.
Schaamte overwinnen
Later kun je verder gaan met het delen van je schaamte met anderen die je vertrouwt en die je begrijpen. Mensen die je veroordelen, zijn niet de juiste mensen om in vertrouwen te nemen. Empathie en verbinding hebben genezende krachten om schaamte te verminderen. Je bent niet de enige die dit heeft meegemaakt en je bent geen vreselijk, minderwaardig, onbemind persoon.
Overwinnen van schuld en schaamte is moeilijk, omdat dit diep geworteld zit. Het is mogelijk om de schuld en schaamte te overwinnen wanneer je het als een proces ziet en je de laagjes stukje bij beetje afpelt. Blijf je proces van verandering tegemoetzien met zelf-mededogen en verzamel moed om hulp te vragen en het zal je lukken schaamte te overwinnen en je eigenwaarde terug te krijgen.
wil jij leren hoe je codependentie patronen kunt doorbreken?
Volg een therapeutisch traject bij Sarah Hofman in Enkhuizen of doorbreek je ongezonde relatiepatronen tijdens een therapieweek op Samos.
Werk je liever in je eigen omgeving en op je eigen tempo aan je proces, doe dan de online training “Doorbreek je codependentie patronen.”
