We handelen waarschijnlijk allemaal wel eens tegen ons eigen belang in. Misschien voel je je ziek na het eten van te veel snoep of junkfood, of heb je een gigantische kater na een avond te veel drinken. Voor sommigen van ons is dit een structurele manier van omgaan met onszelf.

Mishandeling is gedrag dat schadelijk is. Het is lastig om je eigen gedrag als mishandeling te zien, omdat we de neiging hebben nare ervaringen, die we zelf meemaken, of voor anderen veroorzaken, te rechtvaardigen of te minimaliseren.

De waarheid ontkennen

We beginnen al vroeg in het leven met het veranderen of ontkennen van de werkelijkheid. Aangezien we als kind aan het ontwikkelen zijn en afhankelijk zijn van onze zorgverleners, is onze perceptie van de werkelijkheid afhankelijk van andere mensen.

Met andere woorden, hoe een kind zichzelf en de wereld in het algemeen ziet, wordt gevormd door mensen om zich heen: ouders, broers en zussen, andere familieleden, kindermeisjes, leerkrachten, leeftijdgenoten, enzovoort.

Wanneer een kind een ervaring met mishandeling heeft (en emotionele verwaarlozing is ook een vorm van mishandeling), resulteert dit meestal in diepe trauma’s.

Maar het wordt niet herkend en het kind is niet in staat om dit goed te verwerken. Hierdoor distantieert een kind zich van de overweldigende ervaring, om ermee om te kunnen gaan.

De innerlijke criticus

Dit wordt al dan niet bewust aangemoedigd door de verzorger, die vaak verantwoordelijk voor de traumatische ervaring is, omdat deze zich niet goed kan of wil inleven. Een kind kan verbaal of non-verbaal worden verteld dat ze slecht zijn, dat ze het verdienen, of dat het hun schuld is. Soms zijn de schadelijke uitingen impliciet, zoals wanneer een kind wordt genegeerd, verwaarloosd, of afgewezen om wie ze zijn.

In onze cultuur wordt de verzorger erg beschermd en het kind en de geestelijke gezondheid en waardigheid van het kind, wordt daarmee opgeofferd.

“Zij deden hun best,” “Het zijn je ouders”, “Ze bedoelden het niet zo” “Dat was zo in die tijd,” “Ze wisten niet beter,” “Eert uw vader en moeder,” “Je hoort niet slecht te praten over je familie” “Hij of zij zou dat nooit doen!”, en ga zo maar door…Dat we een innerlijke criticus ontwikkelen, die ook zo tegen ons praat, is dus niet zo vreemd.

Een klein kind is nog in ontwikkeling. Is afhankelijk van de verzorger om te overleven en kan simpelweg de realiteit niet aanvaarden dat zijn/haar verzorger slecht met hem/haar omgaat, of niet in staat is om van hen te houden. Dit, gecombineerd met het bovengenoemde goedpraten en de culturele vorming, versterkt bepaalde overtuigingen, emoties en gedrag bij het kind.

Overtuigingen en onvervulde behoeftes van je innerlijke kind

Een kind zal bewust of onbewust denken: “Waarom houd je niet van me?” “Waarom beschermde je me niet?” “Waarom deed je me pijn?” “Waarom negeer je mijn emoties, gedachten en voorkeuren?” Maar deze vragen worden heel gemakkelijk veranderd in bepaalde overtuigingen: “Ik ben niet iemand om van te houden.” “Ik ben waardeloos.” “Ik doe er niet toe.” “Niemand geeft om mij.” “Ik verdien het.” “Ik ben slecht en wezenlijk defect.” En daarmee groeit het kind op…

Al deze overtuigingen, onvervulde behoeften, emoties en gedragingen blijven. Al deze onverwerkte woede, pijn, verdriet, eenzaamheid, verraad en angst is er nog steeds.

Soms wordt dit zelfs erger vanwege andere ervaringen en relaties, waar de persoon mee te maken krijgt en de patronen worden herhaald. De pijn stapelt zich op, de overtuigingen worden sterker, de gedragingen hebben de neiging om meer automatisch te worden en meer onbewust. Alsof we in een trance zijn.

Destructief gedrag en destructieve relaties

Het resulteert soms in het uitvallen naar andere mensen en hetzelfde doen met anderen wat jou is aangedaan. Maar voor het grootste deel resulteert het in zelfschadelijk gedrag, of andere handelingen (waaronder kwetsen van anderen).

In extreme gevallen plegen mensen zelfs zelfmoord, een ultieme daad van zelfvernietiging. Anderen doen zichzelf actief en regelmatig pijn, of gaan relaties aan waarin ze worden mishandeld en misbruikt.

Meer voorkomende verschijningsvormen zijn een gebrek aan zelfzorg, leven voor andere mensen, moeilijk grenzen stellen, het negeren van je ware emoties, gedachten en voorkeuren, zelfhaat, een aanval op jezelf, verslaving, isolement en nog veel meer.

Sommigen zijn zich niet bewust van het verband tussen de ervaringen van hun kindertijd en hoe ze voelen, denken en leven als volwassenen. Ze kunnen zich ook niet inleven in anderen, tot het punt waar ze er blind voor zijn. Ze blijven hun oorspronkelijke misbruikers continue rechtvaardigen, haten zichzelf en vallen uit naar anderen.

De waarheid is dat het niet aan jou ligt wat je is overkomen!

Maar wanneer je aan jezelf begint te werken, wordt je bewuster. Je ervaart bepaalde veranderingen in denken, in je emotionele leven, in je gedrag en in je relaties. Je kunt pijnlijke emoties beter doorstaan en reguleren. De waarheid wordt duidelijk: het ligt niet aan jou, wat je is overkomen!

Je kunt bepaalde dingen oplossen, die voorheen ondraaglijk leken of onzichtbaar waren. Je herontdekt jezelf. Je begint een gelukkiger en meer waarheidsgetrouw leven te leiden, waarin zelfbeschadiging, zelfopoffering, (passief) agressief gedrag en zelfhaat niet alleen onnodig zijn, maar zelfs niet meer als een optie worden beschouwd. Het wordt mogelijk van jezelf te houden.

Hoe zelf-lievend of zelf-schadelijk ben jij? Sta je ervoor open om je destructieve patronen te doorbreken en een gezondere relatie met jezelf op te bouwen? 

Wat kun jij vandaag al doen om je situatie te verbeteren? Heb je handvatten en tools nodig om je patronen te doorbreken, dan is de online training Doorbreek je codependentie patronen misschien een mooie stap naar meer zelfliefde.