Gezonde zelfzorg is jezelf behandelen met liefde en mededogen. Het is iets doen waardoor je gezondheid en welzijn verbetert. Zelfzorg herstelt jouw energie en ‘voed je’ emotioneel, fysiek en/of geestelijk. Zelfzorg helpt bij het voorkomen van burn-out en is een essentieel onderdeel van een gezond en gelukkig leven.

Sommige mensen vinden het moeilijk om dingen voor zichzelf te doen. Veel codependents doen liever dingen die de last van een ander verlichten. Ze zijn meer gericht op anderen, dan dat ze zich op eigen behoeftes en vervulling concentreren. Het is moeilijk voor codependents om hun eigen behoeften te herkennen en te waarderen en er aan te voldoen door middel van gezonde zelfzorg.

Zelfzorg is belangrijk voor iedereen, maar het is vooral van belang voor mensen die worstelen met codependentie. Zelfzorg is niet alleen een manier om voor jezelf te zorgen, het is een heel belangrijk onderdeel van het doorbreken van codependentie patronen. Als je de balans leert houden tussen de zorg voor jezelf en de zorg voor anderen, word je innerlijk krachtiger en laat je anderen niet meer jouw eigenwaarde voorschrijven.

Waarom is dit soms zo moeilijk voor codependents?

Je had misschien geen goed rolmodel

Niemand liet jou zien hoe gezonde zelfzorg eruit ziet. Niet alleen was er geen goed rolmodel en werd het niet aangemoedigd, misschien werd het zelfs actief ontmoedigd. Er werd je misschien verteld dat tijd nemen voor jezelf, geld aan jezelf besteden, of het nastreven van een hobby egoïstisch of verspilling van tijd is. Misschien werd In jouw familie zelfzorg gezien als een teken van zwakte. Je zou moeten geven en jezelf aanpassen aan de situatie en je er niet mee bezig moeten houden hoe je voor je zelf en je eigen behoeftes kunt zorgen.

Misschien lag in jouw familie de focus op de behoeften en stemmingen van anderen, waardoor het erg moeilijk wordt om te zorgen voor eigen behoefte aan rust, plezier, gezonde vriendschappen, creativiteit, oefening en spiritualiteit.

Verken eens de signalen die je als kind hebt gehad over zelfzorg, door antwoorden te geven op deze vragen: Heb je een ouder gezien die zorgde voor zijn/haar lichamelijke, emotionele of spirituele behoeften? Zo ja, hoe? Hoe reageerden andere familieleden? Waren zij bemoedigend of maakten ze er opmerkingen over? Deden je ouders dingen voor hun eigen welzijn? Gingen zij uit of hadden ze hobby’s? Waar haalden ze inspiratie uit? Zochten ze hulp als het even niet goed met hen ging?  Wat vonden ze van therapie of persoonlijke ontwikkeling? Deden ze iets waarmee ze zichzelf weer op konden laden?

Jouw behoeftes telden niet

Mensen in codependent gezinnen zijn experts in ontkenning. Ze zullen het omgaan met problemen proberen te voorkomen totdat het een crisis wordt. Je hebt onder andere geleerd om je gevoelens te ontkennen en onderdrukken. Als je je ontmoedigd of angstig voelde als kind heb je het waarschijnlijk aan niemand verteld. Je leed in stilte omdat om hulp vragen beantwoord zou worden met woede, spot, schaamte, of je verzoek werd gewoon genegeerd. Een veiliger alternatief was om al je gevoelens diep weg te stoppen. Om te overleven en om te gaan met de chaos in je familie werd je bedreven in het bemerken en beheren van andermans gevoelens, maar je duwde die van jezelf weg.

Kinderen die emotioneel verwaarloosd worden, leren dat hun gevoelens niet belangrijk zijn en dat ze deze gevoelens moeten onderdrukken. Maar we hebben allemaal gevoelens en ze zijn nuttig voor ons om te laten weten wat we nodig hebben. Dus als je het niet herkent en jezelf niet toestaat om je bijvoorbeeld angstig te voelen, zal je jezelf niet afvragen: “Wat heb ik nodig om me beter te voelen? Wat kan ik doen om me meer ontspannen te voelen?” en je zal niet leren hoe je jezelf kunt kalmeren.

Als volwassene zal je dan waarschijnlijk ofwel je gevoelens ontkennen, zodat je er niet bewust van bent (met name onaangename gevoelens als woede, angst, etc.). Of je vindt ongezonde manieren om je gevoelens te verdoven (alcohol, drugs, eten, TV en elektronica zijn veelvoorkomende manieren om gevoelloos te worden).

Als je niet herkent dat je gevoelens en behoeften hebt, is er geen reden voor zelfzorg. Dus misschien realiseer je jezelf niet dat je niet voor jezelf zorgt, tot je zo uitgeput bent, dat je burn out raakt.

Oefen het bemerken van je gevoelens. Check een paar keer per dag bij jezelf hoe je je voelt. Vraag jezelf ook wat je nodig hebt op dit moment. Wat zou je helpen minder gestresst te voelen? Wat kun je voor jezelf doen om jezelf comfort, gezondheid of hernieuwde energie te geven?

Je hebt een lage eigenwaarde

Codependents groeien op met gevoelens van schuld en schaamte. Vernederende of beledigende woorden of handelingen vernietigen de eigenwaarde van kinderen. Ze voelen zich defect, niet goed genoeg en onwaardig voor onvoorwaardelijke liefde en acceptatie. In veel gezinnen is er sprake van emotionele verwaarlozing. Als gevoelens en behoeften van kinderen worden verwaarloosd, vertelt het hen dat ze niet van belang zijn.

Als kind geloofde je ten onrechte dat jij de oorzaak was van de problematiek van je gezin, omdat volwassenen jou de schuld gaven, of je kon de echte, complexe redenen voor de problemen in jouw gezin nog niet begrijpen.

Ontkenning leidt ook tot lage eigenwaarde. Van binnen weten kinderen dat er iets mis is in hun gezin. Het voelt niet veilig. Hun ouders zijn erg hard, onvoorspelbaar of afwezig. Wanneer kinderen oud genoeg zijn om naar school te gaan en bij anderen thuis komen, bevestigt het hun gevoel dat het gezin “niet normaal” is. Tenzij deze problematiek ook bij anderen speelt.

Wanneer ouders ontkennen dat er iets verkeerd is (of het gevoel geven dat het kind het probleem is), blijven kinderen achter met tegenstrijdige informatie. Of hun ouders hebben het verkeerd of zij hebben het verkeerd. Jonge kinderen willen hun ouders vertrouwen en zijn loyaal aan hun ouders. Zodat zij voor het laatste kiezen en zo leren zij om zichzelf niet te vertrouwen.

Dit is een fundamenteel stuk van eigenwaarde. Zonder de mogelijkheid om jezelf te vertrouwen, kun je geen sterk en onafhankelijk gevoel van eigenwaarde ontwikkelen. En als je niet weet wie je bent, wat je wilt en waar je in gelooft, is het zeer moeilijk om goede zelfzorg te beoefenen.

Je houdt jezelf klein

Merk op wanneer je zelfkritisch en te hard voor jezelf bent. Herinner jezelf eraan dat dit de oude berichten zijn die je in je jeugd hebt gehoord. Zij hoeven niet de huidige realiteit te zijn. Bied jezelf daarvoor in de plaats een vriendelijk woord van zelfacceptatie. Begin met het opnieuw bouwen van je gevoel van eigenwaarde door het maken van een lijst van jouw sterke punten en merk de dingen op die je goed doet. Schrijf aan het einde van elke dag iets op waar je trots op bent.

Zelfzorg voelt misschien niet natuurlijk voor je, maar je kunt de obstakels tot zelfzorg overwinnen door te leren van mensen die model staan voor gezonde zelfzorg, mensen die wel afstemmen op jouw gevoelens, die jouw behoeften eren en jou vertrouwen.

Denk eens na over wat jou helpt, of waar je blij van wordt. De een wordt blij van een lekkere wandeling in de natuur, de ander gaat graag naar de sauna, doet aan meditatie, beoefent yoga of luistert naar mooie muziek. Wat heb jij nodig als je gestresst bent? Hoe kun je daar vaker tijd voor maken? Dit kan een mooie eerste stap zijn naar gezonde zelfzorg. Of je zou de online training Doorbreek je codependentie patronen kunnen volgen, waarin je leert hoe je beter voor jezelf kunt zorgen en je eigenwaarde kunt vergroten.