Woede doet pijn. Het is een reactie op het niet krijgen van wat we willen of nodig hebben of wanneer iemand over onze grenzen gaat. Woede kan escaleren wanneer we ons aangevallen of bedreigd voelen. Wanneer wij overdreven op onze huidige omstandigheden reageren, is het omdat we eigenlijk op iets uit ons verleden reageren – vaak iets uit de kindertijd.

Codependents hebben vaak problemen met woede. Ze hebben (om een goede reden) veel woede. En ze weten niet goed hoe hiermee om te gaan. Vaak hebben ze geleerd hun woede te onderdrukken. Maar ze hebben vaak relaties met mensen die minder bijdragen dan zij, die beloften en verbintenissen verbreken, hun grenzen schenden, of hen teleurstellen of verraden. Zij voelen zich mogelijk vastzitten, belast met relatieproblemen, met de verantwoordelijkheid voor kinderen, of met financiële problemen. Velen zien geen uitweg, houden toch nog steeds van hun partner, of voelen zich te schuldig of afhankelijk om te vertrekken.

Codependentie veroorzaakt woede en wrok

Codependentie symptomen als ontkenning, afhankelijkheid, gebrek aan grenzen en disfunctionele communicatie veroorzaken woede. Ontkenning weerhoudt ons van het aanvaarden van de realiteit en het herkennen van onze gevoelens en behoeften. De afhankelijkheid van anderen en de pogingen om hen te controleren, om onszelf beter te voelen, weerhoudt ons doeltreffende actie te ondernemen. Wanneer andere mensen niet doen wat we willen, voelen we ons boos, een slachtoffer, niet gewaardeerd of niet verzorgd en machteloos – niet in staat om iets te veranderen voor onszelf. Afhankelijkheid leidt ook tot de angst voor een confrontatie. We maken liever niet te veel ophef want dat brengt de relatie in gevaar. Zonder gezonde grenzen en communicatievaardigheden geven we geen uiting aan onze behoeften en gevoel, of doen dit niet effectief. Daarom zijn we niet in staat om onszelf te beschermen of te krijgen wat we willen en nodig hebben. Kortom, we worden boos en haatdragend, omdat wij:

1. Verwachten dat andere mensen ons gelukkig maken en ze dat niet doen.
2. Akkoord gaan met dingen die we niet willen.
3. Verborgen verwachtingen van anderen hebben.
4. Bang zijn voor confrontatie.
5. Onze behoeften ontkennen of devalueren en deze dus niet vervullen.
6. Mensen en dingen proberen te controleren, waar wij geen zeggenschap over hebben.
7. Om dingen vragen op een niet-assertieve, contraproductieve manier (manipuleren, de schuld geven, zeuren).
8. Geen grenzen stellen aan misbruik of gedrag dat we niet willen.
9. De realiteit ontkennen.
10. Vertrouwen en leunen op mensen die bewezen onbetrouwbaar zijn.
11. Wij willen dat mensen onze behoeften vervullen, die hebben aangetoond dat ze dat niet kunnen.
12. Ondanks de feiten en de herhaalde teleurstellingen, valse hoop houden en proberen anderen te veranderen.
13. In relaties blijven zitten, ondanks dat we continu teleurgesteld of misbruikt worden.

Omgaan met woede

Wanneer we niet goed omgaan met woede, kan het ons overweldigen. Hoe wij reageren wordt beïnvloed door ons aangeboren temperament en vroege familiale omgeving. Dus, verschillende mensen reageren verschillend.

Codependents hebben niet geleerd goed om te gaan met hun woede. Sommigen ontploffen, bekritiseren, wijzen terecht, of zeggen kwetsende dingen waarvan ze later spijt hebben. Anderen houden hun woede binnen en zeggen niets. Zij vertonen ‘pleasegedrag’ of vermijden een conflict, maar hun wrok groeit. Woede vindt altijd een weg.

Codependentie kan leiden tot passief-agressief gedrag, waarbij de woede eruit komt als sarcasme, knorrigheid, prikkelbaarheid, stilte, of door middel van negatief gedrag, zoals kille blikken, met deuren slaan, vergeten, achterhouden, te laat zijn, zelfs vreemdgaan.

Woede ontkennen

Als we onze woede ontkennen,  staan we ons niet toe deze te voelen, of zelfs mentaal te erkennen. We zullen mogelijk niet realiseren dat we boos zijn gedurende dagen, weken, jaren na een gebeurtenis. Al deze moeilijkheden met woede zijn het gevolg van slechte rolmodellen bij het opgroeien.

Leren omgaan met woede moet worden bijgebracht in de kindertijd, maar het ontbrak onze ouders zelf aan vaardigheden om met hun eigen volwassen woede om te gaan en waren daarom niet in staat deze vaardigheden door te geven. Als één van beide ouders agressief of passief is, zouden we de één of de andere ouder kunnen kopiëren. Als we geleerd hebben onze stem niet te verheffen, verteld zijn niet boos te mogen zijn, of een standje kregen als we boosheid uitten, hebben we geleerd om het te onderdrukken. Sommigen van ons vrezen dat we net zo zullen worden als de agressieve ouder, waar we mee zijn opgegroeid. Veel mensen geloven dat het niet ok is, of niet spiritueel is, om boos te zijn en zij voelen zich daarom schuldig als ze het zijn.

De waarheid is dat woede een normale en gezonde reactie is, als er niet aan onze behoeften wordt voldaan. Of als onze grenzen worden overschreden, of als ons vertrouwen wordt geschaad. Woede moet ‘bewegen’. Het is een krachtige energie die uiting en soms actie nodig heeft om een fout te corrigeren. Het hoeft niet te hard of pijnlijk te zijn. De meeste codependents zijn bang dat hun woede iemand die ze liefhebben zal kwetsen of zelfs vernietigen. Dat is niet per se zo. Indien op de juiste manier gedaan, kan het een relatie juist verbeteren!

Boosheid en depressie

Woede en wrok kunnen bijdragen aan gezondheidsproblemen en chronische ziekte. Stressvolle emoties verminderen het lichaamseigen immuunsysteem en zenuwstelsel en haar eigen vermogen om zelf te herstellen. Stress gerelateerde symptomen zijn hart- en vaatziekten (hoge bloeddruk, hartaanvallen en hartstilstand, spijsverterings- en slaapstoornissen, hoofdpijn, spierspanning en pijn, obesitas, zweren, reumatische artritis en chronisch vermoeidheidssyndroom). Onuitgesproken boosheid veroorzaakt wrok of keert zich tegen ons. Het is al vaak gezegd dat depressie naar binnen gekeerde woede is. 

Effectief uiten van woede

Omgaan met onze woede is essentieel voor succes in werk en relaties. De eerste stap is het erkennen en herkennen hoe het zich manifesteert in ons lichaam. Het identificeren van de fysieke tekenen van woede, meestal spierspanning, inclusief het klemmen van de vuisten en warmte. Adem langzamer en vanuit de buik om jezelf te kunnen uiten en ook weer te kalmeren. Neem de tijd om af te koelen.

Toegeven dat we boos zijn, gevolgd door acceptatie, bereidt ons voor op een constructief antwoord. Woede kan een signaal zijn van diepere gevoelens, verborgen pijn, onvervulde behoeften, of dat er actie nodig is. Soms wordt wrok gevoed door een onopgelost schuldgevoel.

Het begrijpen van onze reactie op woede omvat het ontdekken van onze overtuigingen over en houding ten opzichte van woede en over wat hun vorming hebben beïnvloed. Vervolgens moeten we onderzoeken en identificeren wat onze woede teweegbrengt. Als we vaak overdreven reageren en andermans acties als kwetsend zien, is het een teken van een wankele eigenwaarde. Als we onze eigenwaarde verhogen, ons innerlijk kind helen en geïnternaliseerde schaamte genezen, zullen we niet meer overdreven reageren of onze woede inhouden, maar in staat zijn om op een productieve en assertieve manier te reageren op wat onze boosheid ons wil zeggen.

Bron: Darlene Lancer