Gevoelens komen en gaan in golven. Vaak verschijnen ze uit het niets, worden we getriggerd door een persoon, een herinnering, woorden die je hoort, foto’s of ervaringen. Hoe meer we proberen onze emoties te beheersen, te onderdrukken of negeren, hoe sterker en hardnekkiger ze worden. Is het niet op dat moment,  dan wel later, zelfs heel veel later. Veel mensen ervaren het opborrelen van emoties vele jaren, nadat ze dachten dat ze er klaar mee waren en ze niet langer relevant meer waren.

Emoties, geest en lichaam

Het is nuttig om emotie, lichaam en hersenen als een drie-eenheid te zien, waarvan geen van de onderdelen volledig onafhankelijk van de anderen functioneert. Activiteit in één gebied zal onvermijdelijk van invloed zijn op de andere gebieden.

Bijvoorbeeld, een golf van emotie duurt meestal niet zo lang en vermindert uit zichzelf, mits de negatieve gedachten van onze geest zich er niet mee bemoeien. Het zijn vaak gedachten van de innerlijke criticus die onze emoties versterken, totdat we er helemaal door in beslag genomen zijn. Als we een oordeel over onze emoties hebben, worden ze erger. En hoe meer we erover nadenken, hoe groter het drama wordt, totdat we ons aardig ziek of leeggezogen voelen.

Gezien deze sterke wisselwerking lijken emoties, lichaam en geest een ondoordringbare bende van drie. Maar het geeft ook kansen om de emotionele overweldiging te overwinnen. Elk deel van de drie-eenheid kan worden ingezet om de andere twee te veranderen. Een regelmatige fysieke ontspanningsoefening kan bijvoorbeeld de geest en emoties kalmeren. Het verkiezen van reflecterende gedachten boven kritische en negatieve gedachten, zal het lichaam en emoties kalmeren. Voorzichtig door emotionele stormen gaan zal je gedachten verstillen en je lichaam verzachten.

Omgaan met overweldigende emoties

Waan je zelf in een roeiboot in een storm. Het heeft geen zin er tegen te vechten. Als je opgeeft zal je misschien verdrinken. Je beste kans om niet overspoeld te raken is kalm te blijven, bewust te zijn van waar je mee bezig bent. Blijf roeien en manoeuvreer je bootje over de woelige zee, totdat de storm afneemt en je rustiger water bereikt.

Omgaan met emoties is net zo. Wees bewust van je gevoel zonder te proberen het te onderdrukken of te voorkomen, ongeacht hoe overweldigend het lijkt. Net als bij het roeien van je bootje door de storm, blijf je aandachtig, terwijl de emotie raast, totdat de intensiteit vermindert. Dit zal gebeuren als je het niet voedt met negatieve gedachten, of je niet laat overnemen door het gevoel.

De onderstaande stappen kunnen worden gebruikt terwijl je in de greep bent van een moelijke emotie. Gebruik het voor emotionele stormen of – wanneer je minder overweldigd bent – voor specifieke emoties die blijven terugkomen.

Vijf stappen om door overweldigende emoties heen te gaan

Het proces wordt beschreven als afzonderlijke stappen, maar in werkelijkheid overlappen de stadia en lopen ze in elkaar over. De emoties die door je heen gaan zullen fluctueren – net als de wind en de golven in een storm – maar het enige dat je hoeft te doen is: je bewust zijn van de emotie, deze te erkennen en er bij te blijven, totdat deze afneemt.

Voorbereiding

• Zoek een plek waar je niet gestoord zult worden.
• Ga comfortabel zitten en adem in en uit, waarbij je de uitademing iets langer maakt dan de inademing.
• Voel je voeten stevig op de grond.
• Denk aan de verontrustende emotie. Blijf ademen.

Confronteren

Wees je bewust van het gevoel en geef het een naam, of beschrijf het aan jezelf:

• Wat gebeurt er hier?
• Waar in het lichaam voel ik het?
• Waar gaat dit over?
• Ken ik dit gevoel?
• Heb ik het eerder gevoeld?
• In welke omstandigheden?

Aanvaarden

Dit betekent niet dat je zomaar met de emotie moet blijven zitten en meer en meer gespannen wordt terwijl je -met je tanden op elkaar geklemd- wacht totdat de storm afneemt. Het betekent dat je het lichaam zoveel mogelijk ontspant terwijl je aanvaardt dat de emotie er is en je het aan het ervaren bent.

• Haal adem en blijf aanwezig bij wat je ook voelt – ongeacht hoe beangstigend of overweldigend.
• Deins niet terug voor het gevoel.
• Zeg tegen jezelf: het is okay om me zo te voelen. Ik ben okay. Ik zal niet doodgaan.
• Blijf ademen.
• Blijf en laat zijn wat het is.

Drijven

• Vecht niet met de emotie of met jezelf voor het voelen ervan.
• Niet worstelen of iets forceren.
• De emotie doet haar ding en jij het jouwe.
• Jullie bestaan naast elkaar; er is geen behoefte om je te betrekken bij haar drama.
• Laat jezelf drijven door de emotionele golven.

Volharden

Een plek geven aan emotionele onrust kan een tijdje duren. De stappen moeten mogelijk worden herhaald en wellicht ook op andere emoties worden toegepast. Het lichaam moet leren om weer in evenwicht te komen en een plek in te nemen. Oude gewoonten van jouw geest, die inhaken op een gevoel, zijn niet eenvoudig aan te passen. En zelfs als het erop lijkt dat een bepaald gevoel eens en voor altijd was opgelost, kan het later misschien weer opborrelen zonder speciale reden. Raak in dat geval niet overstuur, maar oefen jezelf in het confronteren, accepteren en drijven, totdat het voorbij gaat.

Leer van je emoties

Emotionele stormen kunnen een reactie zijn op een huidige omstandigheid, of worden geactiveerd door herinneringen aan het verleden. Maar hoe zij ook ontstaan, emoties bevatten berichten over onszelf en ons leven. Wanneer het gevoel wat meer is weggeebt, onderzoek je gevoelens dan met een vragende houding en met mededogen:

• Door wat is het gevoel veroorzaakt?
• Waar heeft het betrekking op?
• Wat laat het me zien?
• Wat is nog niet opgelost?
• Weerhoudt het gevoel mij om vooruit te gaan?
• Wat moet ik aandacht geven?
• Wat kan ik leren over mezelf en andere personen die betrokken zijn?

Reflecteren

Hoe kun jij het bovenstaande toepassen in je eigen leven om jezelf te helpen?

Welke andere methoden gebruik je om moeilijke emoties te kalmeren?

Misschien is mijn gratis challenge “Luisteren naar je lichaam” een hulpmiddel?