Als je als ouder de cyclus van codependentie wilt doorbreken, kun je dat doen door anders op te voeden, dan je ouders deden. Maar het is vooral belangrijk dat je ook jezelf opnieuw opvoedt, door je innerlijke kind te geven wat je in je kindertijd niet kreeg. Bijvoorbeeld: onvoorwaardelijke liefde, toestemming om je gevoelens te uiten of luisteren naar je gevoelens en behoeftes, het respecteren van grenzen etc.

Emotionele verwaarlozing en ander trauma

Veel mensen die emotionele verwaarlozing of ander jeugdtrauma hebben meegemaakt, blijven de gevolgen van trauma in hun volwassen leven voelen. Als reactie op het trauma, heb je misschien codependentie eigenschappen ontwikkeld, zoals: anderen  redden, perfectionisme, overbelasting, controle willen hebben, moeilijk vertrouwen, ontkenning van behoeftes, schuld en schaamte, problemen met het identificeren en uiten van gevoelens, anderen pleasen, woede en wrok, de schuld geven, ongeliefd voelen, zelfkritisch zijn, passief agressief gedrag, jezelf niet waarderen.

Van generatie op generatie 

Heb je codependentie trekken, dan is er een grote kans dat je ouders en grootouders dat ook hebben. Codependentie wordt onbedoeld doorgegeven van de ene generatie op de volgende. Onze ouders en verzorgers zijn onze rolmodellen, dus ze hebben een enorme invloed op de ontwikkeling van ons zelfbeeld en onze eigenwaarde (hoe we over onszelf denken en hoe we onszelf behandelen).

Een onbewuste trekkracht (trance)

Veel volwassen kinderen die onveiligheid en chaos in hun gezin hebben ervaren, groeien op met een intense wil om dingen anders te doen. Om een ander soort ouder te worden en de fouten van hun ouders niet te herhalen.

Het goede nieuws is dat dit mogelijk is. Met begeleiding en wilskracht kunnen we veranderen. Maar onze programmering is sterk. We moeten tegen een onbewuste trekkracht (trance) in werken, om niet op te voeden op de manier waarop we werden opgevoed of op een manier die zo sterk de tegenovergestelde is, dat het ook weer niet gezond is…

We doen wat we hebben geleerd

De neiging om de opvoedstijl van onze ouders te herhalen, is niet opzettelijk. Het is waar we vertrouwd mee zijn. Het is wat ons werd voorgedaan en ons is geleerd. We weten soms wel dat er andere opvoedstijlen bestaan door het kijken naar tv-programma’s, of door te zien hoe het bij anderen gaat, waar wel een gezonde en liefdevolle interactie is. Maar zelfs een sterke wil om te veranderen is vaak niet genoeg. We moeten onze eigen codependentie patronen doorbreken en leren anders te denken en te doen.

Opvoeden is moeilijk

Als je een ouder bent, weet je dat opvoeden duizend keer moeilijker is dan je ooit had verwacht. Het maakt niet uit hoeveel je je van tevoren hebt voorbereid, niemand is volledig klaar voor de uitdagingen die opvoeden met zich meebrengt.

En opvoeden brengt extra uitdagingen met zich mee voor volwassen kinderen die emotionele verwaarlozing in hun jeugd hebben ervaren, omdat je geen rolmodel hebt gehad voor functioneel opvoeden. We maken allemaal fouten. Niemand is een perfecte ouder en dat hoeft ook niet. Het is helpend als we consequent vriendelijk tegen onszelf zijn en onszelf vergeven wanneer wij het niet altijd op een goede manier hebben gedaan.

Acceptatie en verantwoordelijkheid in plaats van ontkenning

Als je de cyclus van codependentie wilt doorbreken, is acceptatie de eerste stap. Ontkenning is sterk in gezinnen met codependentie. Het kan pijnlijk zijn om de schade te erkennen en om te gaan met wat jou werd aangedaan. En om toe te geven dat jij de cyclus mogelijk hebt herhaald. Ik raad je aan met een therapeut te werken die codependentie en trauma begrijpt, omdat het uitdagend werk is en mogelijk meer is dan je in je eentje kunt verwerken en helen.

Wat kun je doen om de codependentie cyclus te doorbreken?

Praat over gevoelens

In probleemgezinnen wordt kinderen niet toegestaan om hun gevoelens te uiten, dus worden gevoelens weggedrukt. Dit kan bijdragen tot problemen met de geestelijke gezondheid en in relaties. Je kunt dit patroon doorbreken door aan je kinderen te laten zien dat je om hun gevoelens geeft en ze accepteert.

Kinderen hebben onze hulp nodig om te leren hoe ze gevoelens opmerken, identificeren en op de juiste wijze kunnen uiten. Je kunt beginnen door regelmatig aan je kinderen te vragen hoe ze zich voelen en met empathie en erkenning te reageren (“ik zie dat je boos of verdrietig bent” of “dat klinkt echt moeilijk”). Op een aan de leeftijd afgestemde manier kun je ook met je kinderen delen hoe jij je voelt en hen laten weten hoe jij daar mee omgaat.

Heb realistische verwachtingen

Het komt vaak voor dat ouders denken dat kinderen dingen kunnen doen die boven hun ontwikkelingsniveau liggen (en zich dan gefrustreerd voelen wanneer hun kinderen dit niet kunnen of niet slagen). Dit is vooral waarschijnlijk als je ouders van jou verwachtten dat jij op een vroege leeftijd volwassen verantwoordelijkheden op je nam.

Als je er niet zeker van bent wat een gemiddelde 10-jarige zou moeten kunnen doen, vraag het dan aan iemand die daar een realistisch beeld ven heeft, zoals een kinderpsycholoog of leraar. Zij kunnen je wellicht boeken over kinderontwikkeling en ouderschapslessen aanbevelen.

Laat je kinderen andere meningen en overtuigingen hebben

Met andere woorden, moedig je kinderen aan zichzelf te zijn en geen kleine versies van jezelf te worden. Een sterk gevoel van eigenwaarde is een grote kracht tegen codependentie. Wanneer kinderen zichzelf kennen en om zichzelf geven, zullen ze waarschijnlijk minder het gevoel hebben dat ze hun waarde moeten bewijzen door zelfopoffering en het pleasen van mensen.

Laat je kinderen dingen ervaren, zoals fouten maken

Een andere manier voor kinderen om hun identiteit te ontwikkelen en zelfbewust te worden, is door nieuwe dingen te proberen. Mensen met codependentie hebben vaak flinke moeite om hun belangen en sterke punten te identificeren. Je kunt ze zelfvertrouwen en eigenwaarde laten ervaren door je kinderen dingen te laten uitproberen, nieuwe mensen te ontmoeten en risico’s te laten nemen. Laat je kinderen ook de fouten maken die hen in staat stellen om te leren. Moedig ze aan en begeleid ze als iets niet meteen gaat zoals gehoopt.

Beloon de inspanningen, niet de prestaties

Het is begrijpelijk om te willen dat je kinderen slagen, een doelpunt scoren, of een 10 krijgen. Dit kan echter een hellend vlak zijn. Om te beginnen zullen niet alle kinderen uitblinken op school of in sport. Prestaties belonen kan kinderen de boodschap geven dat ze alleen geliefd en waardig zijn als ze iets bereiken. Als we ons -in plaats van op het resultaat- op de inspanning van kinderen richten, moedigen we hen aan te volharden, hard te werken en zich te verbeteren.

Behandel je kinderen met respect

Zelfs als je kinderen zich misdragen, is er nooit een reden om je kinderen te bedreigen, te kleineren, hen liefde te onthouden of fysiek pijn te doen. Je weet uit eigen ervaring dat dit gedrag de eigenwaarde, het vertrouwen en de veiligheid van een kind aantast en niet de manier is waarop jij wilt opvoeden.

Als je merkt dat je deze patronen herhaalt, is het vooral belangrijk dat je zelf hulp en ondersteuning zoekt. Schaamte kan een belemmering zijn, maar hulp vragen aan iemand de jij vertrouwt kan zowel je schaamte verminderen als je helpen om meer doeltreffende ouderschapsvaardigheden te vinden en de codependentie cyclus te doorbreken.

Wees consequent

Kinderen varen er wel bij wanneer regels duidelijk en consistent zijn, maar flexibel genoeg om aan te passen aan hun veranderende behoeften. Probeer de uitersten van zeer strenge, of zeer lakse regels, of het maken van regels maar ze niet handhaven, te voorkomen. Nogmaals, wat begeleiding krijgen van een ouderschapsboek of les kan zeer nuttig zijn.

Laat als rolmodel gezonde grenzen zien

Grenzen laten anderen zien wat ze van ons kunnen verwachten en hoe zij ons kunnen behandelen. Je kunt je kinderen laten zien dat het okay is om “nee” te zeggen. Dat je anderen niet toestaat jou slecht te behandelen vanwege jouw eigen acties. Je kunt gezonde grenzen versterken door uit te leggen hoe en waarom grenzen stellen belangrijk is.

Het is ook belangrijk om de grenzen van je kinderen te respecteren. Als kinderen opgroeien, zullen ze zelfstandig worden en de mogelijkheid krijgen om hun eigen grenzen te stellen. In de meeste gevallen zou zelfs zeer jonge kinderen de mogelijkheid moeten worden gegeven om fysieke grenzen te stellen, zoals zelf beslissen of ze iemand een knuffel willen geven of niet.

Zorg voor quality time

Wij bouwen sterke banden op wanneer we plezier hebben en samen zinvolle en leuke activiteiten doen. Probeer op een regelmatige basis prioriteit te geven aan tijd met je gezin.

Laat je liefde zien

Het is niet genoeg om liefde te voelen voor je kinderen. Je moet het ook uitdrukken in woorden en daden. Liefde kan worden uitgedrukt met een knuffel, door hen te helpen met huiswerk, een verhaaltje voor bedtijd voor te lezen, een middag samen te winkelen, of door te zeggen “Ik ben zo blij dat je mijn dochter/zoon bent”. Maar vooral door af te stemmen op de behoeftes en gevoelens van het kind en hen te vragen wat ze nodig hebben. Luister naar ze, wees open en laat ze zichzelf zijn met hun eigen unieke kwaliteiten en hun eigen manier van voelen, denken en doen.

Werken aan je eigen proces is het allerbelangrijkste wat je kunt doen!

Alle kinderen zijn verschillend dus stem vooral af op de individuele behoeftes en gevoelens van ieder kind. Opvoeden is moeilijk en we vinden het allemaal uit terwijl we het aan het doen zijn. We hebben allemaal blinde vlekken en daarom is het zo belangrijk om open te staan voor feedback en ondersteuning. Hulp vragen is hierbij geen overbodige luxe.

Vergeet niet dat uitstekend voor jezelf zorgen en aandacht te schenken aan het herstel van je eigen codependentie en het helen van je innerlijke kind het allerbelangrijkste is, wat jij kunt doen om de cyclus van codependentie te doorbreken! Zo kun jij het rolmodel zijn voor je kind dat je zelf nooit hebt gehad… 

Voor oefeningen, tools, visualisaties en opdrachten die jou helpen in jouw persoonlijke proces, doe de online training Doorbreek je codependentie patronen.