Vrienden spelen een belangrijke rol in je leven. Een vriend is als het goed is een vertrouweling. Iemand die jou als geen ander “kent”. Een bron van plezier en troost. Een echte vriend staat achter je en ondersteunt je bij ups en downs in het leven. Maar vriendschappen zijn, net als elke andere relatie, niet altijd gezond. Niet alle vriendschappen hebben gezonde grenzen en zijn wederzijds ondersteunend en bevredigend.
Als je last hebt van codependentie (het verkrijgen van eigenwaarde door te helpen, andermans behoeften vóór die van jezelf zetten, het gevoel dat je mensen moet redden) kunnen je vriendschappen ook codependente trekjes krijgen.
Het kan moeilijk zijn een ongezonde vriendschap in de beginfase te onderscheiden van een gezonde vriendschap, omdat je vriend(in) je het gevoel geeft erg belangrijk te zijn en er een gevoel van innige verbinding is.
Wanneer wordt een vriendschap ongezond?
Een voorbeeld van een ongezonde vriendschap:
Brigitte en Linda ontmoetten elkaar op het werk en werden snel vrienden. Brigitte zat in een moeilijke echtscheiding en had een ondersteunende vriendin nodig. Linda vond het leuk om na het werk wat te drinken met Brigitte, naar haar te luisteren als ze haar hart luchtte over haar ex. Ze gaf haar advies over hoe te handelen. Linda kon zich goed inleven in de worstelingen van Brigitte aangezien zij het jaar ervoor was gescheiden. Ze zocht op internet naar betaalbare echtscheidingsadvocaten voor Brigitte en gaf haar vaak nuttige artikelen. Brigitte belde een paar keer per dag, wanneer ze radeloos was over een ruzie met haar ex, over de rekeningen die ze niet kon betalen, of over haar kinderen die zich misdroegen na een bezoek aan hun vader. Linda leende Brigitte wat geld en trakteerde haar op weekendjes weg. Dit betekende dat ze geen geld stortte op haar spaarrekening. Linda voelde zich goed Brigitte te kunnen helpen; ze hadden een leuke tijd samen en het was een goede afleiding voor Linda’s eigen problemen. Maar Brigitte had constant problemen en Linda wilde haar niet nog meer stress bezorgen, dus vertelde ze haar niet dat haar zus in het ziekenhuis was opgenomen. Na verloop van tijd bracht ze meer en meer tijd met Brigitte door. Ze wist dat Brigitte niet veel vrienden had en het leek erop dat ze jaloers werd als Linda een leuke avond had met oude vriendinnen. Linda’s vriendin Anna confronteerde haar met het eenzijdige karakter van haar vriendschap met Brigitte, maar Linda schoot in de verdediging en vond dat Anna overdreven reageerde.
Tekenen van een ongezonde vriendschap:
- je voelt je schuldig als je “nee” tegen hem/haar zegt, of iets zonder je vriend(in) doet;
- je zet de behoeftes of wensen van je vriend(in) voor die van jezelf (je annuleert bijvoorbeeld je eigen plannen, omdat je vriend(in) jou misschien nodig heeft);
- je geeft andere vriendschappen, familie, hobby’s of interesses minder prioriteit om bij je vriend(in) te zijn;
- je voelt je verantwoordelijk om hem/haar met zijn/haar problemen te helpen;
- je bent jaloers als je vriend(in) tijd met andere vrienden doorbrengt;
- je maakt je regelmatig zorgen over je vriend(in);
- de problemen van je vriend(in) lijken je eigen problemen te zijn;
- je voelt je rot als je elkaar een dag niet spreekt, of wanneer je niet weet wat er met je vriend(in) aan de hand is;
- je vriendschap heeft een obsessieve eigenschap;
- je voelt de pijn van je vriend(in) diep en voelt misschien zelfs medelijden met hem/haar;
- je vriend(in) lijkt in een crisis te zitten en heeft meer een therapeut nodig om de herhalende patronen te doorbreken;
- je wordt de primaire of enige bron van emotionele steun van je vriend(in);
- je vindt het fijn de persoon te zijn, waar de ander terecht kan, dit zorgt ervoor dat je je speciaal en nodig voelt;
- anderen geven commentaar op de hoeveelheid tijd die je samen doorbrengt, de invloed die je vriend(in) op je heeft, of hoe je bent veranderd sinds jullie vrienden zijn geworden.
Een hechte en diepe connectie
Codependente vriendschappen voelen in het begin fantastisch. Er is een hechte en diepe connectie. Je voelt je belangrijk en nodig, maar na verloop van tijd heeft een codependente vriendschap wellicht ook deze symptomen:
- de vriendschap voelt uitputtend;
- je vriend(in) lijkt er niet voor je te zijn wanneer jij worstelt;
- je vriend(in) heeft onrealistische verwachtingen van je;
- het is moeilijk om je eigen gevoelens te delen;
- je wilt je vriend(in) niet lastig vallen door over jouw problemen te vertellen;
- je voelt je verontwaardigd.
Codependente vriendschappen kunnen je opslokken en de belangrijkste relatie in je leven worden. Je zou zelfs kunnen voelen dat je niet zonder deze vriendschap kan leven.
Gezonde vriendschappen voldoen aan de behoeften van beide mensen. Het is normaal dat er wat onbalans kan zijn op korte termijn, maar dingen moeten na verloop van tijd in balans zijn. Je zou niet voortdurend het gevoel moeten hebben dat jij alleen geeft en er weinig ruimte voor jou is. Een vriendschap moet je doen opleven en aanmoedigen je dromen na te jagen.
Proberen je vrienden te helpen komt vanuit liefde. Een goede vriend(in) zijn betekent dat je een goede luisteraar bent, een handje helpt op z’n tijd. Maar het betekent niet dat je consequent dingen doet voor je vriend(in). Het is onmogelijk om de problemen van een ander op te lossen, of te voldoen aan alle behoeften.
Tips om een gezondere vriendschap te creëren:
- Bepaal wat je uit de vriendschap haalt en wat je ervoor opgeeft. Geven en nemen moet in balans zijn.
- Deel je gevoelens eerlijk met je vriend(in). Een echte vriend(in) geeft om jouw gevoelens.
- Breng tijd door met andere vrienden en familieleden. Niemand kan voldoen aan al je behoeften. De meeste mensen zijn het gelukkigst wanneer ze vrienden hebben met uiteenlopende interesses, ervaringen en verschillende leeftijden.
- Bepaal je grenzen. Je zou je vrij moeten voelen je vriendin te laten weten wat je wel en niet kunt doen.
- Zorg voor jezelf. Doe dingen waar je je goed door voelt, die je ervaringen verbreden en een gezonde levensstijl ondersteunen.
- Wees jezelf. Blijf trouw aan je doelen en waarden en geef niet op wat belangrijk voor je is, om iemand anders te plezieren
- Bied ondersteuning, geen oplossingen. Ook al wil je je vriend(in) zoveel mogelijk helpen, je kunt de problemen niet oplossen.
- Vraag om wat jij nodig hebt. We hebben allemaal behoeften en het is volkomen aanvaardbaar om te vragen om wat je nodig hebt. Het is belangrijk om je te laten horen omdat vrienden niet kunnen weten wat je wilt of nodig hebt, als je hen dit niet vertelt.
Veel codependente vriendschappen kunnen gezonder worden als beide mensen bereid zijn om naar zichzelf te kijken en voor zichzelf te zorgen.
Het is echter wel beter afscheid te nemen als je vriend(in) niet in staat is om zijn/haar deel van de problemen te erkennen, of niet wil veranderen. Vriendschap moet net als in andere relaties geven en nemen zijn. Als je ontdekt dat jij alleen maar geeft, kijk dan eens goed naar je vriendschap, om er zeker van te zijn dat je niet in een ongezonde vriendschap zit, die alleen in het teken staat van het voldoen aan de behoeften de ander.
De online training Doorbreek je codependentie patronen is ook aan te raden als je worstelt met codependentie in vriendschappen. De training kan je tools geven om te onderzoeken waarom je in dergelijke vriendschappen terechtkomt en hoe je de patronen in ongezonde vriendschappen kunt doorbreken.
wil jij leren hoe je codependentie patronen kunt doorbreken?
Volg een therapeutisch traject bij Sarah Hofman in Enkhuizen of doorbreek je ongezonde relatiepatronen tijdens een therapieweek op Samos.
Werk je liever in je eigen omgeving en op je eigen tempo aan je proces, doe dan de online training “Doorbreek je codependentie patronen.”
Beste Sarah,
Met heel veel belangstelling heb ik je introductie gelezen. Ze is mij op het lijf geschreven. Ik voel mijn valkuil, weg te zakken in een vriendschap, die veel van me gaat vergen. Ik ben me er van bewust mijn grenzen scherp te moeten bewaken. De afweging maken of ik voldoende energie heb op ons beiden te “bedienen”. Liefde kan veel het Sarah, zolang je jezelf maar niet kwijt raakt. Bedankt voor je wijsheid.