Krijg je herhaaldelijk relaties met mensen die problemen hebben, of die emotioneel niet beschikbaar zijn? Heb je de neiging om meer te geven dan de ander en te veel compromissen te sluiten in je relaties? Dit kunnen tekenen zijn van codependentie en het leidt meestal tot onbevredigende relaties die je gekwetst en boos maken.

Wat is codependentie?

Codependentie is een breed begrip en kan zich op verschillende manieren manifesteren. Hieronder staan enkele van de meest voorkomende symptomen van codependentie. Je hoeft ze niet allemaal te hebben om jezelf als codependent te beschouwen. Codependentie is een scala van patronen waarbij sommigen van ons meer symptomen en angst ervaren, als gevolg van onze codependente eigenschappen, dan anderen. Ben je benieuwd of jij last hebt van codependentie patronen? Doe de test.

Symptomen van codependentie zijn bijvoorbeeld:

• Je voelt je verantwoordelijk voor de gevoelens en keuzes van anderen;
  je probeert ze te redden, te repareren, ze beter te laten voelen, of hun problemen op te lossen.
• Je voelt je gefrustreerd en boos als anderen je hulp of advies niet willen.
• Het zorgen voor anderen geeft je een gevoel van waarde, dat je anders niet voelt.
• Je relaties kunnen obsessief zijn.
• Je hebt moeite met het accepteren van hulp.
• Je angst voor verlating en afwijzing resulteert in people-pleasing en het tolereren van slecht gedrag van anderen, zelfs misbruik en mishandeling.
• Je bent hardwerkend, overdreven verantwoordelijk en gaat daarin te ver.
• Je hebt perfectionistische neigingen.
• Je hebt moeite om nee te zeggen, grenzen te stellen, assertief te zijn en te vragen wat je nodig hebt.
• Je geeft prioriteit aan de behoeften en wensen van andere mensen, boven die van jezelf; doet niet aan zelfzorg en voelt je schuldig als je dat wel doet.
• Je bent bang voor conflicten.
• Je hebt moeite met vertrouwen en emotioneel kwetsbaar zijn.
• Je onderdrukt of verdooft je gevoelens en neemt de gevoelens van anderen in je op.
• Je hebt een laag zelfbeeld, voelt je niet geliefd of niet goed genoeg.
• Je wilt het gevoel hebben dat je de touwtjes in handen hebt en vindt het moeilijk om je aan te passen als dingen niet volgens plan gaan, of niet gaan zoals jij wilt.

Waar komt codependentie vandaan?

Veel mensen die zijn opgegroeid in disfunctionele gezinnen worstelen op volwassen leeftijd met codependentie. Codependente eigenschappen ontwikkelen zich meestal als gevolg van jeugdtrauma, vaak in gezinnen waar een ouder verslaafd, psychisch ongezond, beledigend of nalatig is. Deze eigenschappen kunnen van generatie op generatie worden doorgegeven.

Codependente eigenschappen hadden een doel in onze kindertijd, ze hielpen ons om te gaan met onveilige, verwarrende en onvoorspelbare gezinssituaties, maar ze geven ons problemen op volwassen leeftijd. Codependentie staat het hebben van gelukkige, gezonde relaties in de weg. 

Hoe je gezonde relaties kunt creëren

Codependentie is een al lang bestaand patroon, wat betekent dat het tijd en oefening zal kosten om nieuwe manieren van denken over jezelf en nieuwe manieren van omgaan met anderen te leren. Misschien vind je de volgende punten nuttig om je codependente patronen te veranderen:

1. Geef prioriteit aan zelfzorg in plaats van je eigen behoeften te ontkennen. 

Zelfzorg is de basis van onze emotionele en fysieke gezondheid. Dit omvat voldoende slaap, lichaamsbeweging, tijd alleen, reflectie, spirituele ontwikkeling, gezelligheid, het nastreven van hobby’s en interesses. Als codependente personen offeren we vaak onze eigen behoeften op, om voor anderen te zorgen. Als we dit doen, worden we waarschijnlijk ziek, prikkelbaar, boos, ongeduldig, losgekoppeld van onszelf en mogelijk depressief en angstig. We moeten evenwicht in ons leven creëren door eerst in onze eigen behoeften te voorzien en aan anderen te geven wanneer we dat kunnen, zonder ons eigen welzijn op te offeren. We moeten ook verantwoordelijkheid nemen voor het communiceren van onze gevoelens, wensen en behoeften, zelfs als we dat niet gewend waren of bang waren. We kunnen er niet van uitgaan dat anderen weten wat we willen/nodig hebben, als we het ze niet vertellen.

2. Laat anderen hun eigen leven leiden, in plaats van dwangmatig te proberen anderen te repareren of voor anderen te zorgen.

Codependents hebben meestal een groot hart; we geven veel om anderen en zien mensen niet graag lijden, maar we hebben ook de neiging om te controleren. We moeten onthouden dat we anderen niet kunnen beheersen; we kunnen ze niet veranderen of hulp laten vragen, zelfs niet als we hun belang voorop stellen. Vaak wordt het alleen maar erger als we onze oplossingen aan mensen proberen op te dringen. In plaats daarvan moeten we ons concentreren op het zorgen voor onszelf en anderen toestaan hun eigen keuzes te maken en om te gaan met de gevolgen.

3. Waardeer jezelf in plaats van goedkeuring van anderen te zoeken.

Codependents hebben de neiging om naar anderen te kijken voor validatie en goedkeuring. Wanneer we dit doen, geven we onze kracht weg; we laten anderen onze waarde bepalen, in plaats van voor onszelf te beslissen. We kunnen ons zelfrespect opbouwen en leren om van onszelf te houden en onszelf te waarderen door onze sterke punten op te merken, onszelf onze fouten te vergeven en vooral te onthouden dat liefde niet verdiend hoeft te worden; we zijn allemaal van nature waardig en belangrijk.

4. Oefen zelfcompassie in plaats van jezelf te veroordelen en te bekritiseren.

We hebben onrealistische verwachtingen van onszelf, verwachten dat we perfect zijn en verwijten onszelf dat we tekortschieten. Het is een wrede cyclus (een die je waarschijnlijk in je kindertijd hebt meegemaakt) die ons niet inspireert om te groeien en te verbeteren. In plaats daarvan demotiveert zelfkritiek mensen en vermindert het het gevoel van eigenwaarde. We verdienen het om onszelf te behandelen met dezelfde liefdevolle vriendelijkheid die we anderen tonen als ze het moeilijk hebben. Als je merkt dat je zelfkritisch bent, denk dan eens na over wat je tegen een vriend zou kunnen zeggen in dezelfde situatie en onthoud dat fouten deel uitmaken van het mens-zijn – we hoeven niet perfect te zijn.

5. Ontwikkel een sterker zelfgevoel in plaats van mensen tevreden te stellen.

Als codependents hebben we de neiging om relaties ons te laten definiëren – we verliezen onze eigen identiteit en geven op wat belangrijk voor ons is. We kunnen dit vermijden door opnieuw contact te maken met onze interesses, doelen, waarden en vrienden. We kunnen tijd vrijmaken om te doen wat voor ons zinvol is, in plaats van onze waarde te ontlenen aan het zijn van iemands echtgenoot, ouder of beste vriend, of te doen wat andere mensen gelukkig maakt.

6. Vraag om hulp.

De meeste codependents hebben er een hekel aan om hulp te vragen. We willen niet zwak lijken en geven meer de voorkeur aan de superieure rol van helper. Maar het is niet realistisch om alles zelf te doen en niets van anderen nodig te hebben. Hulp vragen is normaal en noodzakelijk en het kan uitputting en wrok verminderen, wat ons kwelt als we het gevoel hebben dat we het allemaal alleen en zelf moeten doen.

7. Stel je grenzen en wees assertief.

Grenzen creëren veiligheid in relaties. Met het aangeven van grenzen communiceer je jouw verwachtingen en hoe je behandeld wilt worden. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, zijn grenzen niet egoïstisch of onvriendelijk. Het is gezond om je behoeften te communiceren en mensen te laten weten wat goed is en wat niet.

Het veranderen van je codependente patronen kan een langdurig proces zijn. Kies om te beginnen één ding om je op te concentreren. Wat is een kleine stap die je vandaag al in gang kunt zetten?

Bron: Sharon Martin