Er is een bepaald soort relatie die afwisselend hartstochtelijk en pijnlijk onbevredigend is en die beide betrokkenen behoorlijk in de war kan brengen: een relatie tussen iemand die verlatingsangst heeft met iemand die bindingsangst heeft. In dergelijke relaties is er een constante dynamiek van aantrekken/afstoten.

De verlatingsangstige partij klaagt meestal dat de partner niet voldoende reageert. Hij/zij beschuldigt de ander ervan emotioneel afstandelijk, terughoudend, koud en misschien ook fysiek ongeïnteresseerd te zijn. De bindingsangstige klaagt op de momenten dat hij/zij het echt beu is dat de verlatingsangstige partij te veeleisend is, mogelijk ‘gek’ en ‘behoeftig’. De een lijkt veel te veel te willen, de ander veel te weinig.

Hoe werkt de verlatingsangst/bindingsangst dynamiek?

In het begin houdt de verlatingsangstige partner intens van de bindingsangstige partner, maar na verloop van tijd neemt de frustratie toe. De ontevredenheid wordt steeds heviger, totdat op een dag de verlatingsangstige partner genoeg heeft van zoveel afwijzing en besluit dat hij/zij iets beters nodig heeft en de relatie verbreekt.

Op dat moment wordt de bindingsachtige partij volledig getriggerd. De grootste angst, die om in liefde verzwolgen te worden, verdwijnt in één klap en onthult iets dat normaal gesproken volkomen toegedekt is: de angst om in de steek gelaten te worden. Geheel bevrijd van de dreiging om overspoeld te worden, geeft de vermijdende partner ineens alle ruimte aan al zijn opgekropte romantiek en verlangens – die nu volkomen veilig aanvoelen om te uiten, nu er zo weinig gevaar lijkt te zijn voor wederkerigheid.

Ondanks de eerder ervaren woede hoort de verlatingsangstige persoon de honingzoete woorden en openhartige beloften, en kan – na enkele twijfels – niet anders dan overgehaald worden. De voorheen afstandelijke partner lijkt, zoals de verlatingsangstige partner altijd al had gewild, een warme en gevoelige ziel te zijn en dezelfde angsten te hebben als waar hij/zij zelf mee worstelt. De traumabinding voelt intens en diepgaand. Er is geen reden om niet terug te keren: het is tenslotte niet dat hij/zij niet van deze persoon hield, het was het gevoel dat er niet van hem/haar werd gehouden dat dingen onmogelijk maakte…

Hoe de relatiepatronen herhaald blijven worden

Een tijd lang is er gelukzaligheid en het lijkt erop dat het stel op weg is naar geluk op lange termijn. Bevrijd van hun angst voor verzwelging, geeft de vermijdende partner vrije expressie aan liefde: bevrijd van hun angst voor verlating, voelt de angstige zich veilig en vertrouwd.

Maar al snel keren de problemen terug. Het is als het ware te mooi voor de bindingsangstige partner. Het lijkt erop dat de verlatingsangstige hem of haar niet meer zal verlaten, gebleken is dat deze gewoon zal blijven en steeds closer gaat worden. En zo keert de oude angst voor verzwelging terug voor de bindingsangstige. Hij/zij heeft geen andere keus dan zich weer terug te trekken en afstandelijk te worden, wat uiteindelijk weer ondraaglijk blijkt voor de verlatingsangstige partner. Binnen enkele weken of maanden bevindt het stel zich weer in dezelfde situatie. Felle discussies zijn terug. De woorden “behoeftig” en “koud” worden weer boos naar elkaar geuit. Het is tijd voor een nieuwe crisis en een nieuwe dreiging van vertrek.

De verlatingsangst/bindingsangst dynamiek doorbreken

Het kan jaren zo doorgaan, of zelfs een heel leven… Van buitenaf is het een bijna grappig en dramatisch toneelstuk. Van binnenuit is het behoorlijk pijnlijk en vermoeiend.

Er zijn een paar uitwegen. De bindingsangstige partij kan de angst voor overspoeling beseffen en onderzoeken waar dit benauwde gevoel vandaan komt en ontdekken wat dit te maken heeft met oude pijn uit het verleden en vervolgens dit alsnog leren toe te laten. Vervolgens zich afvragen wat hij/zij nodig heeft om hiermee om te leren gaan en hierover te communiceren.

De verlatingsangstige partij kan zich bewust worden van de aantrekkingskracht tot mensen die emotioneel niet bereikbaar zijn, onderzoeken wat dit met vroeger te maken heeft en onderzoeken wat hij/zij nodig heeft om dit patroon te doorbreken. Het kan zijn dat deze daardoor voortaan weigert terug te gaan na een crisis en een toekomst zoekt met een meer bereikbare partner.

Onveilige hechtingsstijlen

Beide partners kunnen iets leren over onveilige hechting en hun angstige en vermijdende hechtingsstijl. Ze kunnen zich bewust worden van de herhalingen en hun automatische reacties daarop. Ze kunnen inzicht krijgen in aspecten van hun jeugd die hen drijven.

Ze kunnen leren hoe ze hun innerlijke kind op een liefdevolle manier kunnen helpen de dwangmatige patronen niet meer uit te voeren. Ze kunnen zich bewust worden van de spelletjes die ze onbewust spelen. Ze kunnen daarover leren communiceren op een geweldloze manier, terwijl beide partners verantwoordelijkheid nemen voor de angsten en behoeftes van hun eigen innerlijke kind.

Ze kunnen leren om het vervullen van hun behoeftes niet meer bij elkaar te zoeken, maar deze wel met elkaar te delen, zonder de ander hiervoor verantwoordelijk te maken. Na een tijdje zullen ze zich dan kunnen verlossen uit deze destructieve dynamiek. Misschien lukt het de partners samen te groeien (mits beide partners verantwoordelijkheid nemen en bereid zijn om te reflecteren en te leren) en anders gaat een van hen of beide partners openstaan voor een nieuwe, gezondere relatie.

Gezonde relatie met jezelf

Hoe dan ook, ze kunnen beide het beste beginnen met het verbeteren van de relatie met henzelf… Zodra die gezonder wordt, zullen automatisch de relaties met anderen ook gezonder, liefdevoller en meer vervullend worden. De relatie met jezelf weerspiegelt tenslotte direct je relaties met anderen.