Schuldgevoel, valse hoop of angst zorgt er vaak voor dat veel mensen vastzitten in disfunctionele of codependente relaties, waardoor ze de behoeften en het geluk van anderen belangrijker gaan vinden dan hun eigen behoeften.
Niet alle relaties hoeven een leven lang te duren
Over het algemeen hopen of verwachten we dat relaties voor altijd zullen duren. We idealiseren hechte familiebanden, romantische zielsverwanten en decennialange vriendschappen. Maar soms is dit onrealistisch. Geloven dat onze relaties voor altijd moeten duren, houdt ons verbonden met mensen lang nadat de relatie eigenlijk al is afgelopen. Sommige relaties hoeven misschien maar een tijdje te duren. Als relaties ons leven niet meer verrijken, is het prima om ze los te laten.
Een relatie beëindigen zonder schuldgevoelens
Vrienden, familie en liefdesrelaties zouden positieve eigenschappen zoals steun, plezier en empathie in je leven moeten brengen, in ieder geval de meeste tijd. Conflict is uiteraard een onderdeel van elke relatie en een onenigheid betekent niet dat je relatie gedoemd is. Wanneer meningsverschillen en gekwetste gevoelens openlijk en respectvol worden behandeld, kunnen ze relaties juist sterker maken.
Hoe weet je wanneer een relatie de grens naar ongezond gebied is overgegaan? Hier zijn een paar signalen die aangeven dat een relatie meer schadelijk dan gezond is.
Tekenen van een ongezonde relatie
- Er zijn steeds terugkerende problemen of discussies die nooit worden opgelost.
- Tijd met de ander doorbrengen voelt meer als een verplichting dan als plezier.
- Je hebt het gevoel dat je niet jezelf kunt zijn in het bijzijn van die persoon.
- De ander is niet echt geïnteresseerd in jou, je leven, je doelen, je interesses, etc.
- De ander respecteert jouw grenzen niet.
- De ander gebruikt schuldgevoel om van jou te krijgen wat hij/zij wil.
- De ander neemt routinematig meer dan dat deze geeft.
- Hij/zij is niet ondersteunend en niet bereid om je te helpen.
- Je loopt op eieren in zijn/haar buurt, bang om hem/haar van streek te maken of teleur te stellen.
- De ander is veeleisend, gemeen, hard, kritisch of roddelt over je (zelfs nadat je hebt gezegd hoe kwetsend dit is).
- De ander heeft je verraden of ernstig gekwetst en heeft zich niet verontschuldigd, geen verantwoordelijkheid genomen en is niet veranderd.
- Je hebt het gevoel dat je uit elkaar bent gegroeid. Je hebt niet veel meer gemeen in termen van interesses of waarden.
Een relatie beëindigen is een grote beslissing. Het is pijnlijk en er is moed voor nodig om te erkennen dat een relatie niet te redden is en dat je leven vrediger zou zijn zonder deze persoon, zeker als je al veel tijd en liefde hebt geïnvesteerd om de relatie te verbeteren. De volgende vragen kunnen je helpen bepalen of het tijd is om een relatie te beëindigen of een pauze te nemen of afstand te nemen.
Hoe zit het met jouw relatie(s)?
- Kijk ik ernaar uit om deze persoon te zien?
- Heb ik plezier als we samen zijn?
- Welke positieve dingen voegt de relatie toe aan mijn leven?
- Voel ik mij door deze persoon gerespecteerd en gewaardeerd?
- Kan ik erop rekenen dat hij/zij er voor mij is als dat nodig is?
- Haalt deze persoon goede dingen in mij naar boven?
- Is er sprake van wederzijds geven en nemen in deze relatie?
- Heb ik mijn zorgen geuit?
- Wat heb ik zelf al gedaan om onze relatie te verbeteren?
- Hebben mijn pogingen de relatie te verbeteren daadwerkelijk iets opgeleverd?
- Is het mogelijk om de relatie te redden?
- Hoe lang voel ik me al zo?
- Hoe lang duren deze problemen al?
- Hoe zou mijn leven eruitzien als ik minder contact met deze persoon zou hebben?
Een relatie beëindigen zonder je schuldig te voelen
Allereerst maakt het beëindigen van een relatie je geen slecht persoon. Je primaire verantwoordelijkheid ligt bij jezelf. Het is belangrijk om te doen wat goed voor jou is en te zorgen dat je veilig en gezond blijft.
Natuurlijk hebben andere mensen soms conflicterende behoeften en is het belangrijk om daar ook begrip voor te hebben. Het is echter niet eerlijk of realistisch van andere volwassenen om te verwachten dat je hen op de eerste plaats zet en je behoeften of waarden opoffert om hen gelukkig te maken.
Als een relatie niet bevredigend of veilig is, moet je voor jezelf kiezen. Want als je jezelf niet waardeert, zullen anderen jou ook niet waarderen en zal je eigenwaarde alleen maar lager worden.
We voelen ons schuldig als we denken dat we iets verkeerd hebben gedaan. En als je een pleaser of codependent bent (je hecht veel waarde aan de meningen van anderen en wilt anderen niet teleurstellen of van streek maken), ben je extra vatbaar voor schuldgevoelens omdat je snel denkt dat jij iets verkeerd hebt gedaan, wat in werkelijkheid helemaal niet zo hoeft te zijn. Maar als je er zeker van bent dat het beëindigen van een relatie (tijdelijk of permanent) goed is voor je emotionele gezondheid, zal je onterechte schuldgevoel uiteindelijk verdwijnen.
Het loslaten kan nog steeds pijnlijk zijn omdat het verlies van de relatie, of het verlies van wat jij hoopte dat de relatie jou zou geven, een verlies is waar je om moet rouwen. Maar verdriet toelaten is zuiverend en helpt je terug bij jezelf te komen. Dit in tegenstelling tot schuldgevoel, dat gebaseerd is op de overtuiging dat je iets verkeerds of gemeens of egoïstisch doet en wat je dus in ongezonde relaties en ongezonde patronen vasthoudt.
Manipulatie of gaslighting
Schuldgevoel wordt vaak ten onrechte aangewakkerd doordat andere mensen je vertellen dat je iets verkeerd doet. Ze kunnen je vertellen dat je een slecht persoon bent als je stopt met de relatie, of ze kunnen subtielere opmerkingen maken over hoe vreselijk het is als andere mensen dit doen. Misschien gebruiken ze passief-agressief gedrag of andere manipulatie, waarmee ze je gevoelens en behoeften ontkrachten en impliceren dat je iets verkeerd doet.
Als iemand schuldgevoelens gebruikt om jou te manipuleren, zodat jij doet wat hij/zij wil, of waardoor jij in de relatie zou moeten blijven, is dat een belangrijk teken van een disfunctionele relatie.
Schuldgevoel is een krachtige emotie die ervoor kan zorgen dat we terughoudend zijn om een relatie te beëindigen, zelfs als deze behoorlijk ongezond is. Om schuldgevoelens te overwinnen, moet je jezelf ervan verzekeren dat het beëindigen van een relatie geen mislukking of een teken van je tekortkomingen is. Het beëindigen van relaties is soms moeilijk maar een normaal verschijnsel wat bij het leven hoort. Geef jezelf toestemming om te doen wat goed voor je is.
Zorg goed voor jezelf
Een relatie beëindigen is niet makkelijk. Het is moeilijk om eindelijk toe te geven dat het is wat je moet doen en het is moeilijk of zelfs onmogelijk om je grenzen te bewaken bij mensen die ze niet respecteren.
Geef jezelf tijd om te rouwen om het verlies van een relatie, of datgene wat je hoopte dat de relatie jou zou brengen. En zelfs als deze relatie gewelddadig, kwetsend of onbevredigend is geweest, is het normaal om je verdrietig te voelen en moeite te hebben om de band die je hebt te verbreken, zeker als er sprake is van traumabinding.
Zorg daarom extra goed voor jezelf, zodat je kunt herstellen van het verlies van deze relatie en kunt leren wat je nodig hebt om gezondere relaties in je leven toe te laten. Als je het moeilijk vindt om je ongezonde relatie(s) te beëindigen, terwijl je weet dat dit beter voor je is, laat je dan begeleiden in dit emotioneel lastige proces van codependentie doorbreken.
Wanneer is er nog wel hoop voor een relatie?
Ondanks dat een relatie nu ongezond kan zijn, door het over en weer triggeren van oude pijn en het vervallen in oude patronen, kan het wel degelijk mogelijk zijn een relatie samen te verbeteren. Bewustzijn van de patronen is hierbij essentieel. Als er van beide kanten een intentie is om te reflecteren op eigen gedrag, geeft dat zeker kansen tot verbetering. Zijn beide partners bereid verantwoordelijkheid te nemen en te leren eigen patronen te doorbreken, zo nodig hierbij hulp te aanvaarden, dan kan het zeker met wat geduld en begrip voor elkaars proces, mogelijk zijn om de relatie te laten groeien en de band te versterken.
wil jij leren hoe je codependentie patronen kunt doorbreken?
Volg een therapeutisch traject bij Sarah Hofman in Enkhuizen of doorbreek je ongezonde relatiepatronen tijdens een therapieweek op Samos.
Werk je liever in je eigen omgeving en op je eigen tempo aan je proces, doe dan de online training “Doorbreek je codependentie patronen.”
