Codependentie wordt vaak verkeerd begrepen. Wellicht dat de volgende feiten en codependentie symptomen wat opheldering geven:

Codependentie is een reactie op trauma

Waarschijnlijk ben je in je kindertijd begonnen met het ontwikkelen van codependentie patronen, als een manier om te kunnen omgaan met een disfunctionele gezinssituatie. Als kind in een overweldigende situatie heb je geleerd dat het bewaren van de vrede, het zorgen voor anderen, het ontkennen van je gevoelens en controle proberen te houden, manieren waren om te overleven en om te kunnen gaan met een onveilige situatie. Voor sommigen was dit trauma heel subtiel, bijna onmerkbaar. Zelfs als je kindertijd redelijk ‘normaal’ was, kun je ‘generatie-trauma’ hebben ervaren. Dat betekent dat je ouders sommige van hun reacties op hun trauma aan je hebben doorgegeven.

Codependentie voelt beschamend

De belangrijkste onderzoeker van schaamte, Brené Brown, definieert schaamte als “het intens pijnlijke gevoel of de ervaring van het geloven dat we gebrekkig en dus onwaardig  zijn voor liefde en saamhorigheid.” Kinderen die in disfunctionele gezinnen opgroeien leren heel vroeg dat er iets fundamenteel mis is met hen.

Je ouders hebben je dit wellicht expliciet verteld door je dom of waardeloos te noemen, of je hebt dit signaal zelf opgepikt toen je ouders jou indirect de schuld gaven voor hun problemen. We zijn bang om te praten over onze problemen. Schaamte groeit wanneer we mensen niet over onze gevoelens kunnen vertellen. We voelen ons alleen en onbekwaam, alsof deze worstelingen onze eigen schuld zijn en een direct gevolg van onze gebreken. We gaan geloven dat we niet zo goed zijn als anderen en dit geloof wordt verder versterkt wanneer mensen ons slecht behandelen, afwijzen of verlaten.

Codependentie is je eigen gevoelens en behoeftes aan de kant zetten, ten behoeve van de gevoelens en behoeften van een ander

Focussen op een ander is een manier om je ‘nodig’ te voelen en om onze eigen pijn te vermijden, of ons van deze pijn af te leiden. We worden zo gefocust op anderen dat we onszelf verliezen. Veel codependents beschrijven het gevoel verslaafd te zijn aan een andere persoon; de relatie heeft een obsessieve eigenschap die moeilijk te stoppen is, zelfs als je weet dat het ongezond is. Je eigenwaarde en identiteit zijn gebaseerd op deze relatie. Je vraagt jezelf wellicht af: “Wie ben ik en wat zou ik zonder mijn partner (of kind of ouder) moeten?” Deze relatie geeft je een doel en zonder die relatie weet je niet zeker wie je bent of vind je jezelf niet zo veel waard. Je geliefde heeft je nodig en rekent erop dat jij dingen voor hem/haar doet. Je bent afhankelijk van elkaar op een ongezonde manier.

Codependents zijn zeer gevoelig voor kritiek en afwijzing

Codependents zijn doorgaans erg gevoelig. Onze gevoelens worden makkelijk gekwetst. Wij hebben te maken gehad met een heleboel pijn, schuld en kritiek in ons leven. We doen er alles aan om het anderen naar hun zin te maken. We zullen ons in alle bochten wringen om andere mensen gelukkig te houden en de aandacht van onszelf afleiden. Soms proberen we ‘klein en stil’ te blijven, zodat we geen aandacht naar onszelf trekken.

Codependents zijn super verantwoordelijk

Codependents zijn degenen die ervoor zorgen dat alles in het gezin doorgaat. Wij zorgen ervoor dat de huur wordt betaald, dat de kinderen op school komen en dat de ramen gesloten zijn, zodat de buren het schreeuwen niet horen. De meesten van ons waren zeer verantwoordelijke kinderen die, uit noodzaak, verantwoordelijk werden voor het verzorgen van ouders, broers en zussen en huishoudelijke taken, zonder ouderlijke hulp. Wij vinden het gemakkelijker om voor anderen te zorgen dan voor onszelf en wij krijgen eigenwaarde door verantwoordelijk en betrouwbaar te zijn en hard te werken. Maar wij betalen de prijs wanneer wij over onze grenzen gaan. We worden ‘workaholics’ of raken burn out wanneer we verantwoordelijkheid op onze schouders nemen, die niet de onze is.

Codependents bouwen een muur om hun gevoelens of verdwijnen uit hun lijf (=dissocieren)

Het vermijden van pijnlijke gevoelens is een andere strategie die codependents vaak gebruiken om hiermee om te kunnen gaan. We eindigen hierdoor losgekoppeld van al onze gevoelens, waardoor het ook moeilijker wordt om volop te genieten van de vreugde van het leven.

Bovendien geven pijnlijke en ongemakkelijke gevoelens ons belangrijke aanwijzingen over wat we nodig hebben. Als iemand je slecht behandeld is het normaal als je je gekwetst, teleurgesteld en/of boos voelt. Deze gevoelens vertellen je dat iemand over je grenzen gaat en daardoor kun je bepalen hoe je hiermee om moet gaan. Als je doet alsof, of jezelf ervan overtuigt dat je niet gekwetst of boos bent, zal je andere mensen blijven toestaan om over je grenzen te gaan, of op een andere manier misbruik van je te maken.

Codependents vragen niet om wat ze nodig hebben

Een van de gevolgen van het onderdrukken van onze gevoelens is dat -zonder af te stemmen op, of het begrijpen van onze gevoelens- we niet weten wat we nodig hebben. En het is onmogelijk om te voldoen aan je eigen behoeften, of anderen te vragen eraan te voldoen, als je zelf niet weet wat ze zijn.

En vanwege ons lage gevoel van eigenwaarde voelen we ons niet waardig genoeg om aan onze partner, vrienden of werkgever te vragen wat we nodig hebben. De realiteit is dat iedereen behoeften heeft en het recht heeft te vragen om hieraan te voldoen. Natuurlijk garandeert erom vragen niet dat eraan wordt voldaan, maar dit gebeurt natuurlijk veel eerder wanneer we er om vragen, in plaats van passief te blijven (of te wachten totdat we vol met woede zitten).

Codependents geven grenzeloos, zelfs wanneer het pijn doet

Verzorgen en helpen zijn kenmerken van codependentie. Wat het ongezond maakt is dat codependents hun tijd, energie en geld stoppen in het helpen van of dingen doen voor anderen, zelfs wanneer het ten koste van henzelf gaat. Deze zorgzame natuur maakt ons er ook gevoelig voor om slecht behandeld of misbruikt te worden. We worstelen ermee om grenzen te stellen en moeten streven naar een evenwicht tussen het helpen van anderen en het verzorgen van onszelf.

Codependentie is geen stoornis!

Veel mensen met codependentie hebben klinische niveaus van angst, depressie en PTSS als gevolg van trauma en genetica, maar codependentie zelf is geen psychische stoornis. Het ondergaan van coaching of psychotherapie betekent niet dat er iets mis is met je! Je voelt je misschien leeg en imperfect, maar dat betekent zeker niet dat je dat ook bent!

Je kunt je codependentie patronen doorbreken!

Mensen kunnen codependentie patronen doorbreken. Ik ga je niet vertellen dat het gemakkelijk is, maar het is zeker mogelijk! Je kunt je innerlijke kind helen, als je bereid bent voor hem of haar te zorgen op een manier die het innerlijke kind nodig had en heeft.

Verandering is een geleidelijk proces waar veel oefening voor nodig is en de bereidheid om nieuwe dingen te proberen en om je een beetje ongemakkelijk te voelen gedurende het proces. Codependentie is niet jouw schuld, maar je bent wel de enige die het kan veranderen!

Samenvatting codependentie symptomen

• Richten op andermans problemen en behoeften
• Negeren van je eigen gevoelens en behoeften
• Overdreven verantwoordelijk
• De neiging om te veel te werken en voor jezelf in te plannen
• Perfectionisme
• Moeite met vertrouwen
• Zwakke grenzen (je laat mensen je slecht behandelen of misbruik van je maken)
• Zorgen voor anderen
• Bang om anderen boos te maken of teleur te stellen (‘pleasen’)
• Neiging hebben schuldig te voelen
• Proberen personen of situaties te veranderen en er controle over te hebben
• Wegstoppen van je gevoelens, vooral woede (totdat je ‘ontploft’)
• Niet uitkomen voor je gevoelens, behoeften en opvattingen.
• Jezelf definiëren in relatie tot anderen (“ik ben de moeder van, of de vrouw van…”) en het ontbreken van een sterk gevoel van eigenwaarde (weten wie je bent, wat je gelooft, wilt en leuk vindt).

Wil je je patronen doorbreken, start dan met de online training Doorbreek je codependentie patronen, of als je nog twijfelt doe dan eventueel eerst nog de codependentie test!