Veel mensen lijden aan een chronisch schuldgevoel, wat nauw verband houdt met een vals en overweldigend verantwoordelijkheidsgevoel. Dit komt voort uit hun kindertijd en wordt doorgevoerd in hun volwassen relaties, of het nou liefdes-, werk- of andere relaties zijn.

Valse verantwoordelijkheid en parentificatie

Valse verantwoordelijkheid verwijst naar een houding waarin je jezelf verantwoordelijk voelt voor dingen waar je objectief gezien niet verantwoordelijk voor bent en waar je je niet verantwoordelijk voor zou moeten of hoeven voelen. Bijvoorbeeld, als kinderen en jongvolwassenen zich verantwoordelijk voelen voor de behoeften en emoties van hun ouders, broers en zussen en andere familieleden. Meestal komt dit verantwoordelijkheidsgevoel voort uit het openlijk of heimelijk beschuldigd zijn. “Je maakt je moeder verdrietig”, “Waarom doe je me pijn?”, “Je deed niet wat ik je zei te doen!”

Ouders en andere gezagsdragers geven kinderen vaak de schuld van dingen waar zij zelf in wezen verantwoordelijk voor zijn. Of ze houden het kind aan onmogelijke normen en verwachtingen, niet passend bij hun leeftijd, waar het kind wordt gestraft voor het maken van fouten of imperfect zijn en de schuld krijgt voor het falen. Deze rolverwisseling tussen ouder en kind noemen we parentificatie.

Omdat de kinderen machteloos en afhankelijk zijn, hebben ze geen andere keuze dan elke behandeling te accepteren die ze van hun verzorgers krijgen. Omdat kinderen geen referentiekader hebben, hebben ze ook de neiging om hun omgeving te normaliseren, of zelfs als liefdevolle, zorgzame opvoeding te ervaren.

Vals schuldgevoel

De bovengenoemde omgevingen en situaties wekken bepaalde emotionele reacties op: schuld, schaamte, angst, pijn, verraad, teleurstelling, eenzaamheid, leegte en vele andere. Dit valse schuldgevoel kan zelfs een standaardmodus worden dat chronisch of giftig schuldgevoel wordt genoemd. Als gevolg hiervan heeft de persoon de neiging om onrechtvaardige verantwoordelijkheid op zich te nemen en voelt zich overdreven schuldig als er dingen om hem heen misgaan. Ze accepteren snel dat alles hun schuld is, ook al is dat niet zo. Ze hebben daardoor ook vaak geen gezonde grenzen, zijn emotioneel verstrikt met andere mensen en proberen de emoties van andere mensen te beheersen, of voelen zich vaak overweldigd door de emoties van andere mensen.

Zelfverwijt

In tegenstelling tot mensen met sterke narcistische neigingen en soortgelijke duistere persoonlijkheidskenmerken, die nooit verantwoordelijkheid nemen voor hun acties, zijn mensen die lijden aan valse verantwoordelijkheid en giftige schuldgevoelens zeer snel om het aan zichzelf toe te schrijven wat er mis is gegaan en zichzelf de schuld te geven. Het lijkt misschien raar als je naar zo iemand kijkt zonder enig psychologisch begrip voor hun situatie. Maar als je begrijpt hoe deze neigingen zich ontwikkelen, is het duidelijk dat het voor hen heel gemakkelijk is om zichzelf de schuld te geven van iets waar ze duidelijk niet verantwoordelijk voor zijn. Veel kinderen leren immers zichzelf de schuld te geven van mishandeling en misbruik. Ze krijgen de schuld van dingen, internaliseren het en geven zichzelf vanaf nu de schuld. Het gebeurt zo vaak dat het hun standaardmodus wordt. Dus als ze opgroeien, is het niet meer dan normaal om dit in hun volwassen relaties te blijven doen, vooral als ze nooit de tijd en moeite hebben genomen om hun gedrag en emoties bewust en kritisch te onderzoeken.

Codependentie en herhalingsdwang

Veel mensen die last hebben van giftige schuld en schaamte ontwikkelen patronen die bekend staan als codependentie. Codependentie verwijst meestal naar disfunctionele relaties waarbij een persoon ongezond gedrag van een ander ondersteunt of mogelijk maakt, zoals verslaving, uitvallen, onverantwoordelijkheid, misbruik, enzovoort.

Dit komt omdat een persoon die zichzelf de schuld geeft, gewend is om in een disfunctionele relatie te verkeren, waarin hij verantwoordelijk moest zijn voor het disfunctionele gedrag van de disfunctionele persoon. En dus lijkt het, wanneer ze opgroeien, allemaal natuurlijk, zelfs wenselijk, simpelweg omdat het bekend is. Deze onbewuste drang om de disfunctionele jeugdomgeving na te bootsen, wordt herhalingsdwang genoemd. Het gaat meestal door totdat de persoon zich ervan bewust wordt en bereid en in staat is om het te doorbreken.

Gevoeligheid voor manipulatie en disfunctie

Omdat mensen die lijden aan chronisch zelfverwijt en dus een strenge innerlijke criticus hebben, voortdurend schaamte en schuld voelen, zijn ze buitengewoon vatbaar voor manipulatie. De manipulator kan altijd een beroep doen op hun valse verantwoordelijkheidsgevoel, of ze ergens de schuld van geven, of ze te schande maken om te krijgen wat ze willen.

Daarom vind je narcisme (of andere donkere persoonlijkheidskenmerken) vaak naast codependentie. Narcistische mensen hebben de neiging om anderen te manipuleren en te misbruiken en codependente mensen worden vaak gemanipuleerd en misbruikt. Overigens manipuleren codependents zelf ook, zij het vaak verborgen, maar controle houden over situaties is een belangrijke overlevingsstrategie.van een codependent persoon.

En dus passen deze twee persoonlijkheidstypes op een disfunctionele manier bij elkaar en trekken ze elkaar aan. Zoals een sadistisch en masochistisch persoon elkaars gezelschap aantrekken. Zoals een persoon die graag schreeuwt en controle uitoefent over het leven van een ander en iemand die het gewend is om tegen geschreeuwd en gecontroleerd te worden, blijven ze elkaar aantrekken. Mensen herhalen en spelen hun jeugddynamiek na in hun volwassen relaties. Sommigen worden meer codependent, anderen meer narcistisch.

Samenvatting

Veel mensen worden als kinderen oneerlijk behandeld. Velen krijgen routinematig de schuld van dingen waarvoor ze niet verantwoordelijk zijn, of waarvan wordt verwacht dat ze aan bepaalde onrealistische en onredelijke normen voldoen. Als resultaat leren ze talloze giftige lessen:

• zichzelf de schuld geven van mishandeling
• onrealistische normen voor zichzelf hebben
• disfunctioneren normaliseren en accepteren
• onbewust of zelfs bewust disfunctionele relaties zoeken

Parentificatie en valse verantwoordelijkheid leidt tot vals schuldgevoel en valse schuld leidt tot zelfverwijt. Na verloop van tijd internaliseer je het. Dit maakt je vatbaarder voor manipulatie en misbruik, waarbij je je eigen welzijn en behoeftes opoffert om anderen te plezieren en voor hen te zorgen. Dit hoeft echter niet eeuwig te duren. Het is mogelijk om het te overwinnen.

Te lang hebben we degenen die ons pijn hebben gedaan beschermd, door ons trauma en onze ontbering te minimaliseren. Het is tijd om te stoppen met hen te beschermen en in plaats daarvan onszelf te beschermen. Ons is verteld en wij voelen dat we verantwoordelijk zijn voor hun emotionele welzijn. Dat zijn we niet. Wij zijn alleen verantwoordelijk voor onszelf.

De eerste stap is, zoals altijd, het herkennen. Dan kun je werken aan het ontwikkelen van een meer liefdevolle en zelfzorgende relatie met jezelf. Je kunt leren om gezondere grenzen te stellen. Je kunt leren geen onrechtvaardige verantwoordelijkheid voor anderen meer te aanvaarden. Dit alles en meer zal je helpen om gezondere relaties en sociale interacties met anderen te hebben. Wil je meer tools en oefeningen om je codependentie te doorbreken, doe dan de online training Doorbreek je Codependentie patronen.