Voel jij je vaak buitengesloten?

Ken jij dat gevoel ook? Dat je nergens thuishoort? Alsof je anders bent, niet op je gemak in gezelschap, of het gevoel hebt dat je niet mee mag of kan doen? Als je antwoord op deze vragen ‘ja’ is, is het waarschijnlijk dat je bent opgegroeid met weinig of geen emotionele steun.

Het gevoel er niet bij te horen komt vaak voor bij mensen die zijn opgegroeid in emotionele verwaarlozing. Dit gevoel kan op onverwachte momenten naar boven komen, waardoor je er niet volledig bij betrokken kunt zijn, wat het gevoel nog verder versterkt…

Heb jij te vaak het gevoel dat je er niet bij hoort? Misschien zelfs als je met familie of vrienden bent? Voel je je vaak eenzaam, ook of juist als je in het gezelschap van anderen bent? Het gevoel hebben dat je er niet bij hoort, is een kenmerk van iemand die is opgegroeid met emotionele verwaarlozing.

Het gevoel ‘erbuiten te staan’ of je ‘nergens thuis te voelen’ wordt mij keer op keer beschreven door emotioneel verwaarloosde cliënten in mijn praktijk. Ze kunnen het voelen in een grote of kleine groep mensen. Bij bekende of onbekende mensen.

Sommigen hebben de behoefte om op een bepaalde manier te handelen om geaccepteerd te worden. Bijvoorbeeld door te pleasen of zich aan te passen. Anderen worden stil en maken zichzelf klein. Sommigen zijn juist heel nadrukkelijk aanwezig om opgemerkt te worden, wat anderen afstoot, waardoor ze zich daardoor ook eenzaam en buitengesloten voelen.

Soms kan dit ‘er buiten staan gevoel’ het vermogen om te genieten temperen. Sommigen hebben daardoor leuke feestjes of bijeenkomsten voortijdig verlaten. Velen hebben de pijn en het verlangen beschreven, als ze om zich heen kijken en andere mensen zien die gemakkelijk lachen en praten en volop vrienden en verbinding lijken te hebben. Ze willen weten wat er bij hen ontbreekt om zich zo te voelen en denken dat het aan hen ligt.

Wat de specifieke ervaring ook is, het kerngevoel is krachtig: ik hoor hier niet thuis.

De meeste, zo niet alle, lieve mensen die ik heb ontmoet en die een of andere variatie van dit gevoel hebben beschreven, hebben één belangrijk ding gemeen: ze zijn allemaal opgegroeid met emotionele verwaarlozing in hun kindertijd.

Hoe je een ‘buitenstaander’ wordt door emotionele verwaarlozing

Emotionele verwaarlozing tijdens de kindertijd is niet iets dat je bewust meemaakt. Het is iets dat niet gebeurt als je ouders je opvoeden en je weet niet wat je mist en dat het ook anders zou kunnen zijn. Hierdoor denk je vaak dat het aan jou ligt. De waarheid is dat je gevoelens niet voldoende erkend, beantwoord of gevalideerd worden.

Het gevoel van gemis en leegte leeft onder de oppervlakte, is vaak niet bewust, maar de impact ervan kan groot zijn. De overtuiging die je hierdoor ontwikkeld volgt je je hele leven: “Je gevoelens doen er niet toe. Jij doet er niet toe. Je bent niet belangrijk. Er is geen steun en soms zelfs geen plek voor jou of jouw gevoelens.”

Het kan zijn dat je hierdoor een innerlijke criticus hebt ontwikkeld, die jou het gevoel geeft dat er iets mis is met jou en dat het logisch is dat mensen zich niet met jou verbinden.

Omdat je thuissituatie geen veilige plek was voor je emoties, duwde je ze diep weg in je binnenste, in de hoop dat ze onopgemerkt bleven om je ouders niet tot last te zijn, of om jezelf te beschermen tegen een pijnlijke reactie op jouw gevoelens.

Dit overlevingsmechanisme, dat je gevoelens onderdrukt, deed precies waarvoor het bedoeld was: het hielp je overleven… en dat was op dat moment waarschijnlijk het beste wat je kon doen. En toch wordt dit overlevingsmechanisme op volwassen leeftijd een groot probleem in je relaties, in je gevoel van verbinding ervaren.

Gevoelens zijn essentieel voor verbinding

Emoties moeten worden erkend en gevoeld om een vervullend leven te kunnen leiden. Wanneer je je gevoelens onderdrukt, verstik je ook de mogelijkheid om contact te maken met anderen. Het is alsof je de toegang afsluit tot de emotionele energie die in ons allemaal leeft en ook tot de emotionele energie in jezelf, waardoor het gevoel ‘buitenstaander’ te zijn ontstaat.

Stel je voor dat je probeert te leven in een wereld waarin je je reukvermogen niet erkent. Iedereen heeft dit gevoel, maar je bent er zo aan gewend geraakt om jouw reuk uit te zetten of het te negeren, dat je het gevoel hebt dat je iets mist als mensen praten over de heerlijke geur van versgebakken broodjes of bloeiende bloemen in de lente.

De realiteit is gelukkig dat je nog steeds kunt ruiken en ook kunt voelen. En het feit dat je je emoties in het verleden hebt afgesloten of onderdrukt, betekent niet dat dit zo moet blijven. Emotionele verwaarlozing in de kindertijd kan worden overwonnen. Je kunt je innerlijke kind leren je gevoelens toe te laten. Jij kunt deze emoties aandacht geven, serieus nemen en oude wonden helen.

Hoe kun je het gevoel van buitengesloten zijn overwinnen?

1. Begin aandacht te schenken aan dit gevoel en alle gevoelens in jezelf.

Hoe zou je je gevoeles er niet bij te horen persoonlijk omschrijven? Hoe ervaar jij het? Begin het op te merken als je het krijgt. Merk op hoe het voelt in je lichaam en welke gedachten je over jezelf hebt als het naar boven komt. Als je het kunt opmerken en identificeren, is het gemakkelijker om er iets mee te doen. Het kan helpend zijn om dit gevoel en andere gevoelens op te schrijven in een emotiedagboek om jezelf aan te leren meer aandacht te geven aan je gevoelens en hoe je ermee omgaat.

Houd er rekening mee dat hoewel dit gevoel van “er niet bij horen” voor jou zo reëel aanvoelt, het voor anderen niet reëel is. De mensen met wie je je omringt, zien je waarschijnlijk niet als iemand die er niet bij hoort. De mensen die ertoe doen in je leven, willen juist graag contact met je maken. Onthoud dit elke keer dat je dit gevoel opmerkt.

2. Doe het tegenovergestelde van wat dit gevoel je zegt te doen.

Zegt het gevoel volgens jou dat je je moet inhouden of aanpassen? Geeft het gevoel aan dat jouw mening niet belangrijk is om te delen? Denk je door dit gevoel dat je het feestje beter vroegtijdig kunt verlaten? Zodra je het gevoel en de gedachtes die bij het gevoel horen identificeert en merkt welke macht het heeft over je acties, kun je beginnen je macht terug te nemen.

Dus geef je mening als je er een hebt. Ga naar sociale bijeenkomsten en blijf langer dan gepland. Zo programmeer je bewust en opzettelijk het gevoel en je gedrag dat hierop volgt op een andere manier en doorbreek je je patroon, dat is ontstaan vanuit je overlevingsmechanisme.

3. Deel je gevoelens

Zoek iemand die je kunt vertrouwen om openlijk te praten over de emotionele verwaarlozing die je in je kindertijd hebt meegemaakt en deel dit gevoel. Hoewel een emotionele band opbouwen beangstigend kan zijn, of in eerste instantie oncomfortabel kan aanvoelen, is dit juist datgene dat je zal helpen het gevoel te krijgen dat je er wel bij hoort (en je helpen het te geloven). Wanneer je met een vertrouwd persoon op een bijeenkomst bent, vertel hem of haar dan wat je voelt en wat je nodig hebt, zodat deze persoon je eventueel kan ondersteunen.

4. Begin met het aanpakken van de emotionele verwaarlozing uit je kindertijd en de impact die dit vandaag op je heeft.

Lees over emotionele verwaarlozing in je kindertijd en krijg bewustzijn over hoe dit er in je opvoeding uitzag. Doe de training Doorbreek je codependentie patronen en ontdek hoe je je innerlijke kind kunt helen van deze ervaringen uit je jeugd. Dit kan enorm helpen om jezelf en je gevoelens beter te begrijpen.

De eerste stap bij het genezen van emotionele verwaarlozing is het opmerken van alle gevoelens die je in je hebt (niet alleen het gevoel van buitengesloten zijn, maar ook vele andere emoties die je hebt ervaren of ervaart.

Als je het moeilijk vindt om dit alleen te doen, laat je dan begeleiden door een therapeut die veel ervaring heeft met begeleiding van emotionele verwaarlozing in de kindertijd.

Intimiteit en kwetsbaarheid als bindmiddel

De sleutel tot emotionele verbinding is intimiteit en kwetsbaarheid… Essentiële vaardigheden die waarschijnlijk in je ouderlijk huis niet of onvoldoende werden gemodelleerd of aangemoedigd. Maar deze dingen zijn gelukkig te leren. Uit je comfortzone gaan en je richten op je gevoelens zal je enorm helpen.

Het opnieuw leren toelaten van je gevoelens en het valideren van je gevoelens is een goede manier om de greep te verminderen die emotionele verwaarlozing uit je kindertijd op jouw huidige gevoelens en jouw relaties heeft.

De waarheid is dat emoties je leven, je gevoelens over jezelf en je gevoelens ten opzichte van anderen verrijken, stimuleren en verdiepen. Als je jezelf toestaat je gevoelens respect en aandacht te geven, zet je jezelf op weg naar ‘erbij horen’ en verbinding met anderen.