Hoe ga jij om met woede? Kan je dat op een constructieve manier uiten? Of mag het er niet zijn, waardoor het er later op een ongezonde manier uit komt? Houd je je woede in waardoor het vervormd wordt in (passief) agressief gedrag? Of slaat alles naar binnen, waardoor je wellicht depressief wordt van al die negatieve gevoelens in jou, die geen uitweg naar buiten kunnen vinden? In deze blog lees je meer over hoe je jouw relatie met woede kunt onderzoeken.

Veel codependents hebben moeite met woede. Ofwel ze laten hun woede niet zien en voelen zich daardoor van binnen vaak wrokkig en niet gezien, terwijl hun grenzen voortdurend overschreden worden. Ze geven zichzelf of anderen de schuld, maar hun relaties worden er niet gezonder door. Ofwel ze uiten hun woede op een niet constructieve manier waardoor ze veel conflicten in relaties ervaren.

Op school leren we hoe we moeten lezen, schrijven. Misschien hebben we ook kunnen leren hoe we kunnen uitblinken in sport of in muziek. Maar wanneer – en waar – leren we om te gaan met onze emoties? We worden zelden in het uiten van onze gevoelens onderwezen. We leren emoties door onze familie te observeren (hopelijk hadden we goede rolmodellen!) en door te experimenteren in onze relaties, maar meestal zonder enige constructieve feedback.

Dus hoe heb je geleerd om je woede te uiten en te verwerken? Het antwoord is natuurlijk dat de meesten van ons dat nooit hebben gedaan. Zelden leren we om te gaan met deze uitdagende emotie. Mensen krijgen vaak alleen professionele hulp als het hen ernstig leed bezorgt, bijvoorbeeld wanneer ze zo over de schreef gaan dat ze opgegeven worden voor een cursus woedebeheersing, of als ze zo bang zijn voor hun eigen woede dat ze zichzelf beschadigen of het naar binnen richten.

Hoe is jouw relatie met woede? Hier zijn enkele vragen om je te helpen je woede te onderzoeken:

1. Hoe werd er omgegaan met woede in je gezin van herkomst?

• Hadden je ouders wel eens ruzie?
• Waren ze dan gemeen of zelfs gewelddadig?
• Werd woede vermeden?
• Werden hun ruzies uitgesproken?
• Mocht je boos zijn en dat uiten?
• Wat waren de gevolgen toen je het deed?
• Pasten je ouders dezelfde ‘regels’ over woede op zichzelf toe, als op jou en elk van je broers en zussen?
• Denk eens aan de onbewuste boodschappen over woede, die je als ‘normaal’ hebt geïnternaliseerd en die je al die jaren met je meedraagt (bijv. “Als iemand boos op me wordt, dan heb ik iets fout gedaan en moet ik het goedmaken”, of: “woede is slecht”, “je laat jezelf kennen als je boos wordt”, “je mag een ander niet kwetsen met jouw woede” of “je moet jezelf beheersen”). Probeer de uitspraak niet als goed of slecht te beoordelen, maar te registreren wat je over woede hebt geleerd.

2. Hoe ga je om met woede in relaties?

• Als iemand boos op je is, hoe reageer je dan? Accepteer je het gewoon als een emotie van de ander of internaliseer je het waardoor je verdrietig of wrokkig wordt?
• Neem je wraak en zeg je iets dat de ander nog meer pijn doet?
• En als jij boos wordt? Luisteren je vrienden/familie/partner naar je en laten ze je het uiten?
• Negeren ze het?
• Beschuldigen ze je plotseling van alle dingen die zij als wrok hebben opgeslagen?
• Gaan boze gevoelens gewoon weer weg of worden ze uitgesproken en opgelost?
• Of blijven ze in je zitten en steken ze hun lelijke kop op als er een klein probleem is en je plotseling een uitbarsting krijgt bij een nietsvermoedende voorbijganger op straat?
• Nogmaals, veroordeel jezelf niet…registreer het alleen.

3. Vraag jezelf af waar je vooral bang voor bent in het uiten van  woede of in het tolereren van de woede van iemand anders

Als je begrijpt waar je bang voor bent als het op boosheid aankomt, kun je kijken hoe je er anders mee om kunt gaan. Ben je bang voor je veiligheid of voor die van een dierbaren en is die angst terecht? Dan is het belangrijk om een plek te vinden waar je veilig bent en zonder angst kunt leven.

Als je bang bent voor woede omdat het in het verleden altijd onveilig is geweest, kun je ervoor kiezen om te oefenen met een bereidwillige en emotioneel bewuste partner of vriend(in) in het toelaten van boosheid.

Velen van ons zijn bang voor woede omdat we bang zijn dat we erdoor overweldigd zullen worden. Of soms ervaren we de woede van andere mensen als kritiek op wie we zijn, in plaats van het alleen toe te passen op het probleem of als het uiten van een grens naar bepaald gedrag.

4. Is het woede of iets anders dat je voelt?

Soms maskeert woede andere emoties, zoals verdriet, omdat voor sommigen woede juist gemakkelijker te verdragen. In dat geval is het toestaan van het verdriet effectiever. Of er is een andere emotie die je juist gemakkelijker laat zien, in plaats van woede, omdat die in het gezin van herkomst wel werd geaccepteerd en getolereerd, terwijl het in feite woede is, wat je voelt. Omdat je hebt geleerd geen woede te uiten, uit je dat je teleurgesteld, bang of verdrietig bent, wat eigenlijk niet klopt met je echte gevoel, waardoor een ander het als onecht of zelfs manipulatief kan ervaren.

Woede heeft een functie

Woede heeft net als iedere andere emotie een belangrijke functie. Bijvoorbeeld om te voelen dat iemand over je grenzen gaat. Als we boos of woedend worden als iemand onze grenzen overschrijdt is dat helpend, omdat we daarmee voor onszelf kunnen opkomen en assertief kunnen laten weten dat we het gedrag van de ander absoluut niet accepteren. Als we geen woede mogen voelen, kunnen we nooit op een krachtige en passende manier onze grenzen aangeven. Woede geeft vaak aan wanneer er iets niet goed voelt of er niet op een juiste manier met jou wordt omgegaan. Je hoeft er alleen maar naar te luisteren om er iets mee te kunnen doen.

Als je goed naar je lichaam en de emoties die voorbijkomen luistert, weet je ook waar je behoeftes en verlangens liggen en kun je ervoor zorgen dat je behoeftes vervuld worden. Dat geldt voor alle emoties, zoals angst, jaloezie, verdriet, maar ook voor boosheid. Wat wil de emotie je zeggen, wat is de essentie? Wat heb jij nodig om dit op een constructieve manier te uiten in plaats van op een passief agressieve manier of in plaats van het in te slikken en er vooral zelf last van te hebben?

Soms worden we woedend omdat er iets gebeurt in ons leven wat we als niet eerlijk of als niet gewenst ervaren. Bijvoorbeeld als er een geliefd persoon doodgaat of als er iets anders pijnlijks gebeurt in ons leven. Boosheid is ook een belangrijke fase in een rouwproces en niet meer dan menselijk. Sta jezelf toe om boos te zijn als je een dierbare kwijtraakt, je zult merken dat als je jezelf toestaat om te voelen wat je voelt, het vanzelf ook weer voorbijgaat en je in de volgende fase terechtkomt. Alle emoties toelaten die je voelt, zorgt er uiteindelijk voor dat je het verlies beter kunt verwerken, waardoor je weer verder kunt gaan met je leven.

Als we bereid zijn onze boosheid toe te staan en te accepteren, kunnen we beginnen te leren dat het slechts een emotie is – een emotie die geuit wil worden, en die ook weer voorbijgaat. En zoals het leren van elke nieuwe vaardigheid, kost het tijd en oefening om te leren hiermee om te gaan.

Als je vrede sluit met je woede in plaats van het te vermijden of het op een niet constructieve manier te uiten, zal je merken dat het niet langer als een vijand voelt, maar eerder als een zorgzame, misschien wat ongemakkelijke, vriend die je wil helpen. Door het serieus te nemen en er aandacht aan te geven, zul je merken dat de lading ook vaak veel minder wordt, waardoor het niet overweldigend is en je makkelijker vanuit de essentie van het gevoel kunt communiceren of handelen.

Als je erg worstelt met woede, of het niet kunnen uiten van woede, is het raadzaam om je te laten begeleiden door een goede therapeut.